Literatura

Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
ur. 1962 w Wólce Krowickiej koło Lubaczowa. Poeta, felietonista. Absolwent polonistyki na UMCS. Mieszka w Warszawie. Jeden z najoryginalniejszych, a także najpopularniejszych poetów polskich. Laureat Nagrody „Nike” 2009 i Nagrody Gdynia 2009.
Wypracował sobie własną postać wiersza, której źródeł krytycy upatrują a to w poezji barokowej, a to w folklorze ukraińskim. Z upodobaniem stosuje repetycje i technikę lejtmotywów (wiersze w jego książkach są numerowane, układając się w cykle), często publikuje obok siebie po kilka wersji czy też ujęć tego samego motywu.
Charakterystyczne dlań są również neosemantyzmy, tj. stosowanie w nowym znaczeniu istniejących słów, zwłaszcza archaicznych bądź uważanych za wulgarne. Od strony tematycznej – poezja Dyckiego bada i redefiniuje związki między śmiercią a erotyką, powracając obsesyjnie (zwłaszcza we wczesnych tomach) do motywów pogrzebu, cmentarza, danse macabre i umieszczając je precyzyjnie w kontekście sytuacji znamionujących „młodzieżowy styl życia” i swobodę obyczajów. Interesują poetę zjawiska będące powodem wykluczenia – schizofrenia, prostytucja, bezdomność, homoseksualizm. Dycki posiada niezwykłą umiejętność przedstawiania sytuacji i problemów drastycznych w kunsztownej, budzącej podziw formie. Wielkie wrażenie robią pojawiające się w jego posępnych zazwyczaj wierszach elementy wisielczego humoru.
Felietony Dyckiego, drukowane w kwartalniku „Kresy” i zebrane w tomie Zaplecze miewają już charakter zdecydowanie humorystyczny, jakkolwiek dotyczą z reguły literatury (zwłaszcza kresowej) ubiegłych stuleci, wynajdywanej przez poetę w jego rodzinnej bibliotece. Dziewiętnastowieczne ramotki, oświeceniowe kompendia medyczne, barokowe dziełka dewocyjne ulegają w lekturze Dyckiego cudownemu ożywieniu, stają się interesujące i zabawne, a występujące w nich postacie nabierają rumieńców. W tych bardzo interesujących pod względem językowym i faktograficznym tekstach na czoło wysuwa się dyskurs nieobojętności dla każdej, czy to fikcyjnej, czy zamierzchłej, czy traktowanej jako materiał poglądowy egzystencji – dzięki czemu, mimo całkowitego braku zainteresowania dla tematów aktualnych, felietonistyka Dyckiego może z powodzeniem konkurować z najbardziej „zaangażowanymi” nurtami sztuki współczesnej.
BIBLIOGRAFIA
- Nenia i inne wiersze, Lublin, Związek Literatów Polskich, 1990.
- Peregrynarz, Warszawa, Przedświt 1992.
- Młodzieniec o wzorowych obyczajach, Warszawa, Przedświt 1994.
- Liber mortuorum, Lublin, Stowarzyszenie Literackie Kresy 1997.
- Kamień pełen pokarmu, Warszawa, Świat Literacki 1999 (zawiera również wybór wierszy z wcześniejszych tomów).
- Przewodnik dla bezdomnych niezależnie od miejsca zamieszkania, Legnica: Biuro Literackie Port Legnica 2000.
- Zaplecze (felietony), Legnica: Biuro Literackie Port Legnica 2002.
- Daleko stąd zostawiłem swoje dawne i niedawne ciało, Kraków: Zielona Sowa, 2003.
- Przyczynek do nauki o nieistnieniu, Legnica: Biuro Literackie Port Legnica 2003.
- Dzieje rodzin polskich, Warszawa: Sic!, 2005.
- Poezja jako miejsce na ziemi (1989-2003), Wrocław: Biuro Literackie, 2006.
- Piosenka o zależnościach i uzależnieniach, Wrocław: Biuro Literackie, 2008.
- Rzeczywiste i nierzeczywiste staje się jednym ciałem, Wrocław: Biuro Literackie, 2009.
- Imię i znamię, Wrocław: Biuro Literackie, 2011.
- Kochanka Norwida, Wrocław: Biuro Literackie, 2014.
- Nie dam ci siebie w żadnej posatci, Kraków: Lokator, 2016.
- Ukazał się również poświęcony mu zbiór artykułów pt. Jesień już Panie a ja nie mam domu (Kraków, Ha! art 2001, red. G.Jankowicz).
TŁUMACZENIA
angielski:
- Peregrinary [Peregrynarz], tłum. Bill Johnston, Brookline: Zephyr Press, 2008.
bułgarski:
- Tova tâlo možeše da b''de moe: 83 izbrani stihotvoreniâ [wybór wierszy], tłum. Panajot Karag'ozov, Sofiâ: IK "EMAS", 2017.
czeski:
- Píseň o návycích a závislostech [Piosenka o zależnościach i uzależnieniach], tłum. Michael Alexa, Ostrava: Protimluv, 2018.
hiszpański:
- Quieres decir que estás solo: (Antología 1990-2016), tłum. Marta Eloy Cichocka, Nuevo León: Ediciones Atrasalante, 2018.
niemiecki:
- Geschichte polnischer Familien [Dzieje rodzin polskich], tłum. Doreen Daume, Wiedeń: Edition Korrespondenzen, 2012.
- Tumor linguae [Poezja jako miejsce na ziemi], tłum. Michael Zgodzay, Uljana Wolf, Wiedeń: Edition Korrespondenzen, 2015.
- Norwids Geliebte : Gedichte tłum. Michael Zgodzay, Uljana Wolf, Wiedeń: Edition Korrespondenzen, 2019.
serbski:
- Stvarno i nestvarno postaje jedno telo : 111 pesama [Rzeczywiste i nierzeczywiste staje się jednym ciałem : 111 wierszy], tłum. Milica Markić, Beograd: Areté, 2018.
słoweński:
- Kamen poln hranila. Knijga pesmi iz let 1987–1999 [Kamień pełen pokarmu.Księga wierszy z lat 1987–1999], tłum. Primož Čučnik, Center za Slovensko Knjizevnost, 2005.
ukraiński:
- Sin grudnichi [Wybór poezji], tłum, M. Kijanowska, Tarnopol: Wydawnictwo Krok, 2014.
włoski:
- Una notizia dell'ultimo minuto [wybór wierszy], tłum. Alessandro Amenta, Lorenzo Constantino, Rovigo: Il Ponte del Sale, 2012.