Dorota Masłowska (ur. 1983) jedna najoryginalniejszych polskich prozaiczek współczesnych, której książki zrewolucjonizowały literacką polszczyznę. Wielokrotnie nagradzana, szeroko tłumaczona, jej książki doczekały się wielu adaptacji filmowych i teatralnych. 

Dorota Masłowska w 2002 roku wstrząsnęła polskim życiem literackim. Bestseller, który napisała, przygotowując się do matury – Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną to chłodne spojrzenie na życie zdezorientowanej młodzieży z blokowiska, żyjącej od imprezy do imprezy, w świecie narkotyków, seksu i światopoglądowego nonsensu. Debiutancka powieść młodziutkiej autorki stała się z dnia na dzień zarówno literackim skandalem, jak i kultową książką pokolenia. Wojna jest monologiem głównego bohatera, Silnego. On sam i pozostałe postaci: Magda, Andżela, Arleta, Natasza, Kacper, Lewy, nastolatki z niewielkiego miasta w Polsce doby wilczego kapitalizmu, z góry skazane są na zasiłek dla bezrobotnych. Ich moralność, wyobrażenia i przekonania na temat świata, stanowiące zlepek modnych komunałów zaczerpniętych z telewizji i kolorowych magazynów, ale też i radykalnych haseł z internetowych blogów, tyleż śmieszą, co wywołują zgrozę. Ich mowa jest tandetną odmianą języka, a jednocześnie ma w sobie energię karnawału lumpennihilistów.

Długo oczekiwana druga powieść Masłowskiej, Paw królowej, to w pierwszej kolejności powieść rozrachunkowa. Autorka odwołała się w niej do osobistych (i raczej przykrych) doświadczeń. Dorota Masłowska – w chwili debiutu sympatyczna nastolatka z prowincji – na własnej skórze odczuła, co znaczy dostać się w tryby medialnej machiny i szpony macherów traktujących literaturę jako jedną z gałęzi show-biznesu, a młodziutką pisarkę jako bezwolną kukiełkę. Nie dziwi więc, iż głównym bohaterem swojego nowego utworu uczyniła gasnącą gwiazdę muzyki rozrywkowej, głupkowatego wokalistę, obiekt medialnych manipulacji i obrzydliwego prostaka. Postaciami drugoplanowymi są równie pokraczne i niemądre figury. Jednak to, co pisarka mówi w swojej powieści, ustępuje temu, w jaki sposób przemawia. Tak jak poprzednio o sile i wartości książki decyduje olśniewający styl i – szerzej – rozmach językowej kreacji. Paw królowej jest bowiem utrzymany w rytmach i rymach hip-hopowej piosenki. Forma to szczególna – wulgarna, prymitywna, plebejska, służąca do uchwycenia i wykrzyczenia najprostszych prawd. Pisarka wykorzystała, a właściwie zradykalizowała tę zdeformowaną mowę, pełną językowych wynaturzeń i błędów gramatycznych. Ów język stał się tutaj ekwiwalentem rzeczywistości, krzywym, potwornym zwierciadłem, w którym przegląda się świat roku 2005. Za powieść Paw królowej Dorota Masłowska otrzymała w 2006 roku Nagrodę „Nike”, najbardziej prestiżową nagrodę literacką w Polsce.

W tym samym roku ukazała się pierwszy dramat Masłowskiej, Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku, a po nim Miedzy nami dobrze jest (2008) i Bowie w Warszawie (2022). Jej utwory sceniczne są kolejnym dowodem jej językowej maestrii, ale też cechuje je fenomenalne wyczucie formy. 

Osobną pisarską aktywnością są jej felietony publikowane w kolejnych zbiorach: Jak przejąć kontrolę nad światem, nie wychodząc z domu (2017), Jak przejąć kontrolę nad światem, nie wychodząc z domu (2020), Mam tak samo jak ty (2023), których niezwykle cięta ironia i namysł nad peryferiami codzienności i kultury spotkały się z uznaniem czytelników i krytyki.   

W 2024 ukazał się długo oczekiwany prozatorski powrót Doroty Masłowskiej: Magiczna rana. To powieść która w groteskowy i zarazem śmiertelnie poważny sposób chwyta kawał współczesnej rzeczywistości. Przez karty książki przewijają się osobliwe, choć jakby skądś nam znane postaci: kobiety w rozsypce i bywalcy siłowni, wystylizowani mieszczanie i świadome swoich praw nastolatki. Widzimy je w najróżniejszych miejscach – w ekskluzywnych mieszkaniach, na wege weselu, w craftowej piekarni i przeznaczonym do rozbiórki hotelu. Postaci te napędzane są przez rozmaite fantazmaty, mniej lub bardziej wygórowane aspiracje i niemożliwe do zaspokojenia pragnienia. Autorka w niepodrabialny i sobie tylko właściwy sposób tropi popkulturowe schematy i językowe klisze tworzące ich sztucznie wygenerowany świat. Na wiosnę tego roku planowana jest teatralna adaptacja powieści, a prawa przekładu niemieckiego już się sprzedały (Rowohlt Berlin), a fragment powieści ukazał się w antologii opowiadań nakładem Random House.

Dorota Masłowska pozostaje jednym z najciekawszych głosów współczesnej prozy polskiej i najciekawszym komentarzem współczesności, często w najbardziej nieoczywistych jej odsłonach. 

BIBLIOGRAFIA

• Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2002
• Paw królowej, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2005
• Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2006
• Między nami dobrze jest, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2008
• Kochanie, zabiłam nasze koty, Warszawa: Noir sur Blanc, 2012
• Jak zostałam wiedźmą, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014
• Więcej niż możesz zjeść. Felietony parakulinarne, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015
• Jak przejąć kontrolę nad światem, nie wychodząc z domu – zbiór felietonów, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2017
• Inni ludzie – powieść, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018
• Jak przejąć kontrolę nad światem 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020
• Bowie w Warszawie, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022
• Mam tak samo jak ty, , Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2023
• Magiczna rana, Kraków: Karakter, 2024

TŁUMACZENIA

angielski:

• Snow White and Russian Red [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Benjamin Paloff, New York: Black Cat, 2005
• White and Red [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Benjamin Paloff, London: Atlantic Books - Grove Atlantic, 2005
• A Couple of Poor Polish-Speaking Romanians [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Paul Sirett, Lisa Goldman, London: Oberon, 2009
• A Couple of Poor Polish-Speaking Romanians [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku] tłum. Benjamin Paloff, w: Loose screws : nine new plays from Poland, London; New York; Calcuta: Seagull Books, 2015
• No matter how hard we tried [Między nami dobrze jest], tłum. Benjamin Paloff, w: (A)pollonia: twenty-first century Polish drama and texts for the stage, London: Seagull Books, 2014
• Honey, I killed the cats [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Benjamin Paloff, Dallas: Deep Vellum Publishing, 2019

bułgarski:

• Vsičko ni e nared [Między nami dobrze jest], tłum. Pravda Spasova w: Naslednici: antologiâ nova polska dramaturgiâ, Sofiâ: Black Flamingo Publishing, 2015
• Dvama neŝastni Rum"nci, kojto govorât polski [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Ina Michajłowa, w: S’’vremenna polska drama, Sofiâ: Walentyn Trajanow, 2008

chiński:

• Women zhi jian ting hao de. Bolan xin ju xuan. red., A. Duda., tłum. X. Liang. Beijing 2022

chorwacki:

• Poljskom šakom u rusku bulju [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Emilio Nuić, Zagrzeb: Hena com, 2015

czeski:

• Červená a bílá [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Barbara Gregorová, Praha: Odeon, 2004
• Kralovnina savle [Paw królowej], tłum. Barbara Gregorová, Praga: Fra, 2008
• Dva ubohý Rumuni, co uměj polsky [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Barbora Gregorová, Praha : Agite/Fra, 2010
• Zabila jsem naše kočky, drahá [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Barbora Gregorová, Praha: Odeon - Euromedia Group, 2014
• Mezi náma dobrý [Między nami dobrze jest], tłum. Barbora Gregorová, w: Čtyři polské hry, Praha: Na Konári, 2010

francuski:

• Polococktail party [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Zofia Bobowicz, Montricher: Noir sur Blanc, 2004; Paris: Points, 2006
• Tchatche ou crève [Paw królowej], tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2008
• Deux pauvres Roumains parlant polonais [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Kinga Joucaviel, Touluse: Presses universitaires du Mirail, 2008
• Vive le feu [Między nami dobrze jest], tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2011
• Chéri, j’ai tué les chats [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2013

hiszpański:

• Blanco nieve, rojo Rusia [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Joanna Orzechowska, Barcelona: Mondadori, 2005
• Dos pobres rumanos que hablaban polaco; Entre nosotros todo va bien [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku; Między nami dobrze jest], tłum. Pau Freixa Terradas, Segovia: Ediciones La Uña Rota, 2020

litewski:

• Lenkų ir rusų karas po baltai raudona vėliava [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Vytas Deksnys, Kowno: Kitos knygos, 2007

łotewski:

• Starp mums viss labi [Między nami dobrze jest], tłum. Zane Štala, Ryga: Mansards, 2016
• Pǫlu-krievu karš zem sarkanbaltā karoga [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Ingmāra Balode, Rīga: Dienas Grāmata, 2007

macedoński:

• Belo-crven svet: polsko-ruskata vojna pod belo-crveno zname [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Slobodan Krstevski, Skopje: Tri, 2014

niderlandzki:

• Sneeuwwit en Russisch rood [Wojna polska-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Karol Lesman, Amsterdam: De Bezige Bij, 2004

niemiecki:

• Schneeweiss und Russenrot [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheur und Witsch, 2004
• Die Reiherkönigin. Ein Rap poem [Paw królowej], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheuer & Witsch 2007
• Liebling, ich habe die Katzen getötet [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheuer & Witsch 2015
• Andere Leute [Inni ludzie], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Berlin, 2019

portugalski:

• Branco neve, vermelho Rússia [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Marcelo Paiva de Souza, Rio de Janeiro: Record, 2007

rosyjski:

• Polsko-russkaja vojna pod belo-krasnym flagom [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Irina Lappo, Moskva: Inostranka, 2005
• U nas vse horošo [Między nami dobrze jest], w: Antologiâ sovremennoj pol'skoj dramaturgii 2, Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie, 2015
• Dvoe bednyh Rumyn, govorâŝih po-pol'ski [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Irina Lappo, w: Antologiâ sovremennoj pol’skoj dramaturgii, Moskva, 2010

rumuński:

• Albă ca Zăpada şi roşu bolşevic [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Constantin Geambaşu, Bucureşti: Editura Trei, 2008
• Ceilalti. [Inni ludzie], tłum. I. Diaconu-Mureșan: Baia Mare 2023

serbski:

• Belo-crveno: poljsko-ruski rat pod belo-crvenom zastavom [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Bojan Đord'ević, Agnieszka Łasek, Beograd: LOM, 2006
• Drugi ljudi. [Inni ludzie], tłum. J. Jović. Beograd 2022

słowacki:

• Sneh a krv [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tomáš Horváth, Bratislava: Ikar, 2004
• U nás je to fajn [Między nami dobrze jest], tłum. Tomáš Horváth, w: Pol'ská drama, red. J. Jaworska, Bratislava: Divadelný ústav, 2012

słoweński:

• Poljsko-ruska vojna pod belo-rdečo zastavo [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tatjana Jamnik Pocajt, Ljubljana: Modrijan, 2011
• Pri nas je vse v redu [Między nami dobrze jest], tłum. Darja Dominkuš, Ljubljana: SNG Drama, 2012

szwedzki:

• Polsk-ryskt krig under rödvit flagga [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tomas Håkanson, Sztokholm: Albert Bonniers Förlag, 2018
• Två fattiga rumäner som talar polska [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Jarema Bielawski, Göteborg: Folkteatern i Göteborg, 2010

ukraiński:

• Polsko-rosijska wijna [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Larysa Andiejewska, Charków: Folio, 2006
• Między nami dobrze jest, w: Spovìd' pìslâ zlamu. Antologìâ sučasnoï pol's'koï dramaturgii, Kiïv 2013

węgierski:

• Lengyel-ruszki háború a fehér-piros lobogó alatt [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Gáspár Keresztes, Budapest: Európa K., 2003
• Megvagyunk egymással [Między nami dobrze jest], tłum. P. Pászt, w: Fiatal lengyel drama, Budapest: Kalligram, 2010

włoski:

• Prendi tutto[Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Corrado Borsani Ucci, Milano: Frassinelli, 2004