Literatura
Dorota Masłowska
(ur. 1983) najpopularniejsza autorka młodego pokolenia, nazywana czasami enfante terrible polskiej literatury.
Jej debiutancka powieść uchodzi za największą polską sensację literacką ostatniego dziesięciolecia. Książka ta sprzedała się w ogromnym nakładzie i wzbudziła żywe zainteresowanie zagranicznych wydawców. Dorota Masłowska w 2002 roku wstrząsnęła polskim życiem literackim. Bestseller, który napisała, przygotowując się do matury – Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną to chłodne spojrzenie na życie zdezorientowanej młodzieży z blokowiska, żyjącej od imprezy do imprezy, w świecie narkotyków, seksu i światopoglądowego nonsensu. Debiutancka powieść młodziutkiej autorki stała się z dnia na dzień zarówno literackim skandalem, jak i kultową książką pokolenia. Wojna jest monologiem głównego bohatera, Silnego. On sam i pozostałe postaci: Magda, Andżela, Arleta, Natasza, Kacper, Lewy, nastolatki z niewielkiego miasta w Polsce doby wilczego kapitalizmu, z góry skazane są na zasiłek dla bezrobotnych. Ich moralność, wyobrażenia i przekonania na temat świata, stanowiące zlepek modnych komunałów zaczerpniętych z telewizji i kolorowych magazynów, ale też i radykalnych haseł z internetowych blogów, tyleż śmieszą, co wywołują zgrozę. Ich mowa jest tandetną odmianą języka, a jednocześnie ma w sobie energię karnawału lumpennihilistów. Akcja powieści rozgrywa się w przeddzień i w dzień ludowego festynu „Dzień bez Ruska” (festyn stanowi zapowiedź „wojny”: „ruscy” handlarze docierający do miasteczka są konkurencja handlową dla miejscowych, a zwłaszcza dla lokalnego bossa i polityka Zdzisława Sztorma, właściciela wytworni polskiego piasku i hurtowni z ruskim „sidingiem”, czyli panelami budowlanymi). Tym samym powieść Masłowskiej (w dużej mierze toczy się w narkotykowym widzie) z wersji polskiego Trainspoting staje się satyrą społeczną, groteską. Długo oczekiwana druga powieść Masłowskiej, Paw królowej, to w pierwszej kolejności powieść rozrachunkowa. Autorka odwołała się w niej do osobistych (i raczej przykrych) doświadczeń. Dorota Masłowska – w chwili debiutu sympatyczna nastolatka z prowincji – na własnej skórze odczuła, co znaczy dostać się w tryby medialnej machiny i szpony macherów traktujących literaturę jako jedną z gałęzi show-biznesu, a młodziutką pisarkę jako bezwolną kukiełkę. Nie dziwi więc, iż głównym bohaterem swojego nowego utworu uczyniła gasnącą gwiazdę muzyki rozrywkowej, głupkowatego wokalistę, obiekt medialnych manipulacji i obrzydliwego prostaka. Postaciami drugoplanowymi są równie pokraczne i niemądre figury. Rzecz dzieje się w dzisiejszej Warszawie i można w niej widzieć zjadliwy pamflet na tzw. warszawkę (cyniczny i zepsuty świat mediów i show-biznesu). A ponieważ Masłowska umieściła także siebie w opowieści, jej pamflet jest samozwrotny. W tym się oczywiście wyraża nastawienie rozrachunkowe i autoedukacyjne autorki Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną. Jednak to, co pisarka mówi w swojej powieści, ustępuje temu, w jaki sposób przemawia. Tak jak poprzednio o sile i wartości książki decyduje olśniewający styl i – szerzej – rozmach językowej kreacji. Paw królowej jest bowiem utrzymany w rytmach i rymach hip-hopowej piosenki. Forma to szczególna – wulgarna, prymitywna, plebejska, służąca do uchwycenia i wykrzyczenia najprostszych prawd. Pisarka wykorzystała, a właściwie zradykalizowała tę zdeformowaną mowę, pełną językowych wynaturzeń i błędów gramatycznych. Ów język stał się tutaj ekwiwalentem rzeczywistości, krzywym, potwornym zwierciadłem, w którym przegląda się świat roku 2005. Za powieść Paw królowej Dorota Masłowska otrzymała w 2006 roku Nagrodę „Nike”, najbardziej prestiżową nagrodę literacką w Polsce. W tym samym roku ukazała się jej kolejna książka, Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku.
BIBLIOGRAFIA
- Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2002.
- Paw królowej, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2005.
- Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2006.
- Między nami dobrze jest, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2008.
- Kochanie, zabiłam nasze koty, Warszawa: Noir sur Blanc, 2012.
- Jak zostałam wiedźmą, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014.
- Więcej niż możesz zjeść. Felietony parakulinarne, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015.
TŁUMACZENIA
angielski:
- Snow White and Russian Red [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Benjamin Paloff, New York: Black Cat, 2005.
- White and Red [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Benjamin Paloff, London: Atlantic Books - Grove Atlantic, 2005.
- A Couple of Poor Polish-Speaking Romanians [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Paul Sirett, Lisa Goldman, London: Oberon, 2009.
- A Couple of Poor Polish-Speaking Romanians [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku] tłum. Benjamin Paloff, w: Loose screws : nine new plays from Poland, London; New York; Calcuta: Seagull Books, 2015.
- No matter how hard we tried [Między nami dobrze jest], tłum. Benjamin Paloff, w: (A)pollonia: twenty-first century Polish drama and texts for the stage, London: Seagull Books, 2014.
- Honey, I killed the cats [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Benjamin Paloff, Dallas: Deep Vellum Publishing, 2019
bułgarski:
- Vsičko ni e nared [Między nami dobrze jest], tłum. Pravda Spasova w: Naslednici: antologiâ nova polska dramaturgiâ, Sofiâ: Black Flamingo Publishing, 2015.
- Dvama neŝastni Rum"nci, kojto govorât polski [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Ina Michajłowa, w: S’’vremenna polska drama, Sofiâ: Walentyn Trajanow, 2008.
chorwacki:
- Poljskom šakom u rusku bulju [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Emilio Nuić, Zagrzeb: Hena com, 2015.
czeski:
- Červená a bílá [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Barbara Gregorová, Praha: Odeon, 2004.
- Kralovnina savle [Paw królowej], tłum. Barbara Gregorová, Praga: Fra, 2008.
- Dva ubohý Rumuni, co uměj polsky [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Barbora Gregorová, Praha : Agite/Fra, 2010.
- Zabila jsem naše kočky, drahá [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Barbora Gregorová, Praha: Odeon - Euromedia Group, 2014.
- Mezi náma dobrý [Między nami dobrze jest], tłum. Barbora Gregorová, w: Čtyři polské hry, Praha: Na Konári, 2010.
francuski:
- Polococktail party [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Zofia Bobowicz, Montricher: Noir sur Blanc, 2004; Paris: Points, 2006.
- Tchatche ou crève [Paw królowej], tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2008.
- Deux pauvres Roumains parlant polonais [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Kinga Joucaviel, Touluse: Presses universitaires du Mirail, 2008.
- Vive le feu [Między nami dobrze jest], tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2011.
- Chéri, j’ai tué les chats [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2013.
hiszpański:
- Blanco nieve, rojo Rusia [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Joanna Orzechowska, Barcelona: Mondadori, 2005.
- Dos pobres rumanos que hablaban polaco; Entre nosotros todo va bien [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku; Między nami dobrze jest], tłum. Pau Freixa Terradas, Segovia: Ediciones La Uña Rota, 2020.
litewski:
- Lenkų ir rusų karas po baltai raudona vėliava [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Vytas Deksnys, Kowno: Kitos knygos, 2007.
łotewski:
- Starp mums viss labi [Między nami dobrze jest], tłum. Zane Štala, Ryga: Mansards, 2016
- Pǫlu-krievu karš zem sarkanbaltā karoga [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Ingmāra Balode, Rīga: Dienas Grāmata, 2007.
macedoński:
- Belo-crven svet: polsko-ruskata vojna pod belo-crveno zname [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Slobodan Krstevski, Skopje: Tri, 2014.
niderlandzki:
- Sneeuwwit en Russisch rood [Wojna polska-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Karol Lesman, Amsterdam: De Bezige Bij, 2004.
niemiecki:
- Schneeweiss und Russenrot [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheur und Witsch, 2004.
- Die Reiherkönigin. Ein Rap poem [Paw królowej], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheuer & Witsch 2007.
- Liebling, ich habe die Katzen getötet [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheuer & Witsch 2015.
- Andere Leute [Inni ludzie], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Berlin, 2019.
portugalski:
- Branco neve, vermelho Rússia [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Marcelo Paiva de Souza, Rio de Janeiro: Record, 2007.
rosyjski:
- Polsko-russkaja vojna pod belo-krasnym flagom [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Irina Lappo, Moskva: Inostranka, 2005.
- U nas vse horošo [Między nami dobrze jest], w: Antologiâ sovremennoj pol'skoj dramaturgii 2, Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie, 2015
- Dvoe bednyh Rumyn, govorâŝih po-pol'ski [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Irina Lappo, w: Antologiâ sovremennoj pol’skoj dramaturgii, Moskva, 2010.
rumuński:
- Albă ca Zăpada şi roşu bolşevic [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Constantin Geambaşu, Bucureşti: Editura Trei, 2008.
serbski:
- Belo-crveno: poljsko-ruski rat pod belo-crvenom zastavom [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Bojan Đord'ević, Agnieszka Łasek, Beograd: LOM, 2006.
słowacki:
- Sneh a krv [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tomáš Horváth, Bratislava: Ikar, 2004.
- U nás je to fajn [Między nami dobrze jest], tłum. Tomáš Horváth, w: Pol'ská drama, red. J. Jaworska, Bratislava: Divadelný ústav, 2012.
słoweński:
- Poljsko-ruska vojna pod belo-rdečo zastavo [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tatjana Jamnik Pocajt, Ljubljana: Modrijan, 2011.
- Pri nas je vse v redu [Między nami dobrze jest], tłum. Darja Dominkuš, Ljubljana: SNG Drama, 2012.
szwedzki:
- Polsk-ryskt krig under rödvit flagga [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tomas Håkanson, Sztokholm: Albert Bonniers Förlag, 2018.
- Två fattiga rumäner som talar polska [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Jarema Bielawski, Göteborg: Folkteatern i Göteborg, 2010.
ukraiński:
- Polsko-rosijska wijna [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Larysa Andiejewska, Charków: Folio, 2006.
- Między nami dobrze jest, w: Spovìd' pìslâ zlamu. Antologìâ sučasnoï pol's'koï dramaturgii, Kiïv 2013.
węgierski:
- Lengyel-ruszki háború a fehér-piros lobogó alatt [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Gáspár Keresztes, Budapest: Európa K., 2003.
- Megvagyunk egymással [Między nami dobrze jest], tłum. P. Pászt, w: Fiatal lengyel drama, Budapest: Kalligram, 2010.
włoski:
- Prendi tutto[Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Corrado Borsani Ucci, Milano: Frassinelli, 2004.