Aktualności
Wkrótce amerykańskie wydanie „Bitwy o Monte Cassino” Melchiora Wańkowicza
„Bitwę o Monte Cassino”, jedną z najbardziej znanych książek Melchiora Wańkowicza, która zapisała się trwale w historii polskiego reportażu, przygotowuje do wydania amerykańskie wydawnictwo Lexington Books.
Autorem tłumaczenia książki na język angielski jest prof. Charles S. Kraszewski, urodzony w 1962 r. w USA slawista, autor przekładów z literatury polskiej, czeskiej, słowackiej także z greki i łaciny. Kraszewski jest również poetą; jego wiersze ukazały się w czasopismach literackich w Stanach Zjednoczonych, m.in. „Poetry South”, „Chaparra”, „Valley Voices” i „Red River Review”.
Tłumaczenie sponsorowało Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce – Okręg 2 w Nowym Jorku. „To była benedyktyńska praca. Prof. Charles Kraszewski podjął się przekładu, kiedy jeszcze nie było zgromadzonych środków finansowych, aby choć w części uhonorować wielki trud tłumacza. Dobrze się złożyło, że do środowiska Weteranów Armii Polskiej w Nowym Jorku dotarła o tym wiadomość, między innymi w skutek materiału na temat planowanego amerykańskiego wydania książki, opublikowanego przez Polską Agencję Prasową” – zaznaczyła w rozmowie z PAP Aleksandra Ziółkowska-Boehm, która jest autorką wstępu do amerykańskiego wydania i obecnie opracowuje indeks nazwisk do książki.
Trzytomowa „Bitwa o Monte Cassino” powstała w latach 1945-1946 w Rzymie i Mediolanie, a wydana została przez Wydawnictwo Oddziału Kultury i Prasy II Polskiego Korpusu. Jest niewątpliwie jedną z najbardziej znanych książek Melchiora Wańkowicza.
Wańkowicz zbierał materiały „na gorąco”, w czasie toczących się walk. Dotarł do każdej kompanii, każdego plutonu, weryfikował dane, sprawdzał w dowództwach, wśród żołnierzy. „Książka tchnie prawdą, choć nie jest montażem. »Bitwa o Monte Cassino« otworzyła w Polsce nowy rozdział wielkiego współczesnego reportażu wojennego. Nie był to pamiętnikarsko-wspomnieniowy opis walk i wrażeń odnoszących się do tylko jednego z uczestników bitwy” – pisze we wstępie Ziółkowska-Boehm. „Wańkowicz wkroczył do polskiej literatury faktu ze swoim doświadczeniem reporterskim i talentem, dając książkę zupełnie nowatorską. Tworzył ją, nie relacją, nie zbiorem dokumentów, ona jest po prostu obrazem wielkiej bitwy. Każde niemal słowo ma znaczenie, a pisarz umiejętnie tymi słowami operuje”.
Z Wańkowiczem przy pisaniu „Bitwy o Monte Cassino” współpracowało kilka osób. Jego sekretarką była Zofia Górska, późniejsza znana pisarka Zofia Romanowiczowa.
Ogromną rolę w powstaniu książki odegrał artysta grafik, Stanisław Gliwa: gromadził fotografie, odwiedzał wspaniale zaopatrzone archiwa alianckie, korzystał ze zdjęć robionych przy II Korpusie. W sumie Gliwa wybrał około sześć tysięcy zdjęć i dopiero z nich dokonywał selekcji. Znakomite fotografie w książce są autorstwa kilku fotografów, m.in. Tadeusza Szumańskiego; znajdują się też w niej rysunki Mariana Bohusz-Szyszki.
Trzytomowa edycja książki zawiera aż 1968 ilustracji, w tym 937 fotografii, 590 portretów uczestników, 327 rysunków, 87 map. W indeksie jest 1562 nazwisk.
„Czytelnicy odebrali książkę jednoznacznie pozytywnie i przez wiele lat była jak Biblia dla wielu rodzin. Została jako dokument wielkiej bitwy i zapisała się trwale w historii polskiego wielkiego reportażu” przypomina we wstępie do obecnego amerykańskiego wydania” – Ziółkowska-Boehm.
„Indeks nazwisk do obecnego wydania, to kolejny etap +mrówczej+ pracy nad książką. Żyją przecież w różnych częściach świata rodziny żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, którzy brali udział w bitwie o Monte Cassino i dla nich, bez wątpienia, ma znaczenie i historycznie i pewnie przede wszystkim emocjonalne przeczytanie nazwiska krewnego, znajomego rodziny czy przyjaciela w amerykańskim wydaniu dzieła Wańkowicza” – zauważa Aleksandra Ziółkowska-Boehm.
2024 to „rok rocznic”: pięćdziesiąta rocznica śmierci Melchiora Wańkowicza, 80. rocznica bitwy o Monte Cassino, 80. rocznica Powstania Warszawskiego. Daty te wiążą się mocno z twórczością pisarza. Sejm RP ustanowił rok 2024 Rokiem Melchiora Wańkowicza – „niepokornego, odważnego, wnikliwego dziennikarza, pisarza i reportażysty. Kierował się prawdą i jej służył” – głosi uchwała. „Dobrze, że właśnie w 2024 r. ma szansę ukazać się »Bitwa o Monte Cassino« w Lexington Books, amerykańskim wydawnictwie specjalizującym się w publikacji książek historycznych. W 2013 roku ukazała się tam po angielsku książka mojego autorstwa poświęcona pisarzowi: »Melchior Wańkowicz – Poland’s Master of the Written Word«. Tak więc powrócił Wańkowicz na kontynent, z którym związana była część jego trudnej powojennej biografii” – dodaje Ziółkowska-Boehm.
Aleksandra Ziółkowska-Boehm, dr nauk humanistycznych była sekretarką pisarza przez ostatnie półtora roku życia Melchiora Wańkowicza. Jest też autorką pięciu (wznawianych) książek o Melchiorze Wańkowiczu; to jej pisarz zadedykował drugi tom „Karafki La Fontaine’a” i zapisał w testamencie swoje archiwum.
W wydawnictwie Lexington Books ukazało się pięć tytułów Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm: „Kaia Heroine of the 1944 Warsaw Rising”; „The Polish Experience Through World War II: A Better Day Has Not Come”; „Melchior Wańkowicz Poland’s Master of the Written Word”; „Polish Hero Roman Rodziewicz Fate of a Hubal Soldier in Auschwitz, Buchenwald, and Postwar England”; „Untold Stories of Polish Heroes From World War II” .
Warto wspomnieć, że w ramach Programu Translatorskiego ©POLAND Instytut Książki wsparł liczne przekłady Charlesa S. Kraszewskiego: Dziadów Mickiewicza (Glagoslav Publications, 2016; pełne czteroczęściowe wydanie dramatu), wyboru sztuk Juliusza Słowackiego (Four Plays, Glagoslav Publications, 2017), Akropolis Stanisława Wyspiańskiego (Glagoslav Publications, 2016), Sonetów Adama Mickiewicza (Glagoslav Publications, 2018), wyboru sztuk Cypriana Norwida (Dramatic Works, Glagoslav Publications, 2022), Ballad i romansów Adama Mickiewicza (Glagoslav Publications, 2022), a także Buntu Władysława Reymonta (Glagoslav Publications, 2022), dzieł wybranych Jana Konchanowskiego (Glagoslav Publications, 2023).
źródło: PAP, Anna Bernat / KC
