Aktualności
We wrześniu ukaże się biografia Sławomira Mrożka autorstwa Anny Nasiłowskiej
We wrześniu w Wydawnictwie Literackim ukaże się biografia Sławomira Mrożka autorstwa literaturoznawczyni prof. Anny Nasiłowskiej. „Mrożek ciągle uciekał przed rzeczywistością społeczno-polityczną, ale równocześnie potrafił ją znakomicie opisać” – powiedziała PAP autorka.
Pytana, z jakiego powodu postanowiła napisać pierwszą w Polsce biografię Mrożka, prof. Nasiłowska powiedziała: „Z poczucia pewnego niedokonania i pewnych długów filologów wobec Mrożka”. „Wcześniej pisałam »Historię literatury polskiej« i stawałam przed pewnymi pytaniami, na które nie znalazłam gotowej odpowiedzi, a to bardzo niedobrze. Na przykład, co było pierwszą książką Mrożka, bo w 1953 r. wyszły dwie – »Opowiadania z Trzmielowej Góry« i »Półpancerze praktyczne«” – mówiła. „Ponieważ bibliografowie zapisują je – najpierw »Opowiadania z Trzmielowej Góry«, potem »Półpancerze praktyczne« – no to znaczy, że debiutował »Opowiadaniami...«, ale nikt tej książki nie widział. Bo to nie jest książka. Ja do niej, na całe szczęście, dotarłam i okazało się, że to jest broszurka propagandowa napisana chyba na zamówienie Spółdzielni Czytelnik” – wyjaśniła literaturoznawczyni.
„Wiele tego typu pytań pozostawało bez odpowiedzi. Trzeba było odpowiedzieć na takie pytania: dlaczego wyjechał? kiedy wyjechał? czy musiał wyjechać? Jak to było?” – tłumaczyła. „Ponieważ on nigdy nie był uważany za pisarza emigracyjnego – i chyba sam się o to postarał – natomiast od 1963 r. był najpierw we Włoszech, potem we Francji. Był poza Polską. Emigrantem stał się dopiero w 1968 r., kiedy okazało się, że wygasł jego polski paszport, a ceną za jego odnowienie był jak najszybszy, w ciągu dwóch tygodni, powrót do Polski, co mogłoby się skończyć tym, że nie mógłby podróżować” – podkreśliła prof. Nasiłowska.
Pytana, co dla niej jako autorki było największym odkryciem, znaleziskiem podczas pracy nad biografią Mrożka, zwróciła uwagę: „spotkania z ludźmi”. „Niektóre odbyły się właściwie w ostatnim momencie. Na przykład przez trzy lata pracy nad biografią rozmawiałam z Andrzejem Chącińskim. To był również pisarz, mało znany, sekretarz pisma »Współczesność« w pierwszym okresie jego powstania. Przebywał długo na emigracji w Australii, a potem wrócił do Polski” – mówiła. „Chąciński był szwagrem Mrożka, ponieważ poślubił Gabrielę Obrembę. Rozmawiałam z nim długo, przyjaźniliśmy się i on zmarł na covid w trakcie mojej pracy nad książką” – wyjaśniła autorka.
Prof. Nasiłowska zaznaczyła, że „Mrożek ciągle uciekał przed rzeczywistością społeczno-polityczną, ale równocześnie potrafił ją znakomicie opisać”. „Jego świadomość tego, co się wokół dzieje, była naprawdę na bardzo wysokim poziomie. Nie mylił się w tej sprawie” – oceniła.
Pytana o fenomen Mrożka, który był milczkiem, a jednocześnie bywał duszą towarzystwa, Nasiłowska zauważyła: „wydaje się, że to była pewnego rodzaju gra”. „Bywał też bardzo rozmowny, kiedy starał się zrobić wrażenie na kobietach – to nawet śpiewał. Opisała to też jego druga żona Susana Osorio-Mrożek, ale i wcześniejsze panie były adresatkami takich śpiewów. Pisał do nich listy, ale nie zawsze mamy do nich dostęp. Listy czasem niesforne, bardziej szczere pokazujące jego problemy osobiste” – wyjaśniła. „Mrożek był człowiekiem kapryśnym. Jeśli mu się coś nie podobało – to potrafił zacząć milczeć w trakcie imprezy” – dodała.
„To pokazuje rys jego absolutnej niezależności. Bardzo nie chciał umizgiwać się do kogokolwiek. W związku z tym niewiele rzeczy robił dlatego, że mu się to opłacało lub że opłacało mu się być miłym dla kariery” – oceniła literaturoznawczyni.
Pytana, dlaczego Mrożek opuścił w 2008 r. Kraków i uciekł po raz kolejny do Nicei, prof. Nasiłowska powiedziała: „dlatego, że tam była lepsza opieka lekarska”. „Zadecydowały względy zdrowotne. To jest może smutne, ale tak właśnie było” – dodała.
„Mrożek mówił, że »Nicea to pustka«. Na swój sposób chciał się ponownie znaleźć w pewnej pustce, anonimowości jako człowiek nierozpoznawalny. Wcale nie chciał nam się pokazywać jako mężczyzna z problemami zdrowotnymi” – podkreśliła.
Premierę liczącego blisko 700 stron tomu „Mrożek. Biografia” pióra prof. Anny Nasiłowskiej zaplanowano na 27 września. Książka ukaże się w krakowskim Wydawnictwie Literackim.
Do najważniejszych książek autobiograficznych Mrożka oraz prac poświęconych pisarzowi, które wydano w Polsce, należą: S. Mrożek, „Baltazar: Autobiografia” (2006), S. Mrożek „Dziennik powrotu” (2000), S. Mrożek, „Dziennik 1962-1969” (2010), S. Mrożek, „Dziennik 1970-1979”, t. 2 (2012), S. Mrożek, „Dziennik 1980-1989”, t. 3 (2013), S. Mrożek, „Małe listy” (2000), S. Mrożek, „Uwagi osobiste” (2007), J. Błoński, „Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka” (1995), M. Sugiera, „Dramaturgia Sławomira Mrożka” (1996), „Mrożek w odsłonach. 39 opowieści z różnych miejsc i czasów”, oprac. M. Miecznicka (2015).
źródło: PAP, Grzegorz Janikowski
