Aktualności
Jaką literaturę z Polski chcą czytać Izraelczycy i jak poszerzyć zakres dostępnych w Izraelu przekładów polskiej literatury? Trwają spotkania z izraelskimi wydawcami i tłumaczami w Tel Awiwie.
W czwartek 11 kwietnia w bibliotece Beit Ari’ela w Tel Awiwie odbyły się dwa wydarzenia poświęcone polskiej literaturze: prezentacja programów zagranicznych Instytutu Książki i najnowszych propozycji wydawniczych z Polski, a także panel dyskusyjny o odbiorze i dostępności polskiej literatury w Izraelu. Oba wydarzenia zorganizowane zostały przez Instytut Polski w Tel Awiwie w ścisłej współpracy z Instytutem Książki.
Pierwsza z prezentacji skierowana była do izraelskich wydawców, zarówno tych, którzy mają już doświadczenie w wydawaniu przekładów polskiej literatury, jak i oficyn, które do tej pory nie wydawały jeszcze polskich autorów. Wydawców interesowały przede wszystkim instrumenty wsparcia finansowego dostępne w ramach Programu Translatorskiego ©Poland, które wspólnie zaprezentowali prof. Krzysztof Koehler i Mateusz Adamski z Instytutu Książki. Przedstawiciele wydawnictw zwracali uwagę na potrzebę stworzenia internetowej, angielskojęzycznej bazy wiedzy na temat polskiej literatury, z której mogliby czerpać wiedzę o nowościach, książkach uhonorowanych najważniejszymi nagrodami literackimi, polskich autorach, prawach do wydań zagranicznych czy o dostępnych próbkach przekładów. Wydawcy zwracali przy tym uwagę na rosnącą rolę tłumacza, który także w Izraelu coraz częściej wypełnia rolę agenta literackiego. Stąd – jak podkreślali – szczególnie ważna jest praca z tłumaczami, którą przy wsparciu miejscowego Instytutu Polskiego podjął w Izraelu Instytut Książki.
W drugiej części wieczoru w bibliotece Beit Ari’ela odbyła się otwarta dla publiczności debata znawców polskiej literatury w Izraelu – wydawców, tłumaczy i literaturoznawców, z udziałem zastępcy dyrektora IK, prof. Krzysztofa Koehlera. W moderowanym przez Daniego Tracza spotkaniu wzięły udział wybitne tłumaczki literatury polskiej na język hebrajski - Miriam Borenstein (m.in. „Księgi Jakubowe” i „Lalka”) i Miri Paz (m.in. poezja Miłosza i Szymborskiej), specjalizujący się w polskich autorach, zasłużony dla polskiej literatury w Izraelu, Israel Carmel (obecnie przygotowuje pierwsze wydanie hebrajskiego przekładu „Złego”) oraz literaturoznawczyni dr Dorota Burda-Fischer.
Israel Carmel wyraził ubolewanie, że w Izraelu nie czyta się masowo polskich autorów z wyjątkiem jednej autorki: Wisławy Szymborskiej. Według niego Szymborska swoją poezją weszła w krwioobieg literatury hebrajskiej, jednak była to sytuacja wyjątkowa.
Dani Tracz podkreślił, że w jego przekonaniu problem nie leży w jakości polskiej literatury. Wskazał, że Izrael przeżywa poważny kryzys rynku wydawniczego i mierzy się z powszechnymi w dzisiejszym świecie wyzwaniami spadku czytelnictwa, co przekłada się także na zainteresowanie i sprzedaż przekładów na hebrajski.
Dr Dorota Burda-Fischer z Uniwersytetu w Hajfie przedstawiła krótki przegląd przekładów z języka polskiego wydawanych w Izraelu w XXI i na przestrzeni całego wieku XX. Podkreśliła przy tym, że polscy pisarze i poeci byli tłumaczeni na hebrajski na długo przed II wojną światową, tak jak miało to miejsce w przypadku dzieł Mickiewicza, Krasińskiego, Słowackiego czy Sienkiewicza. Po wojnie, w latach 50-tych, w związku z dużą emigracją z Polski, w Izraelu tłumaczeni byli praktycznie wszyscy najważniejsi żyjący wówczas autorzy. Z czasem w naturalny sposób to zainteresowanie wygasało. – Dziś izraelscy czytelnicy nie kierują się już sentymentem do Polski – oczekują po prostu dobrej literatury – stwierdziła badaczka.
Duże zainteresowanie publiczności, która w całości wypełniła dużą salę głównej biblioteki publicznej stolicy Izraela (przybyło około 80 osób), wywołały opisane przez Miriam Borenstein trudności w pracy tłumacza na przykładzie wielkiego wyzwania translatorskiego, jakim jest przekład „Ksiąg Jakubowych”. Miri Paz, odnosząc się do „Lalki”, wskazała z kolei na dylematy wynikające z odbioru przez współczesnych czytelników przekładów wielkich dzieł XIX-wiecznych.
Konkludując, prof. Koehler wskazał na fakt, że w ciągu ostatnich 16 lat w Izraelu, przy wsparciu Programu Translatorskiego ©Poland, zostało wydanych zaledwie 45 przekładów polskich książek. Zdaniem wicedyrektora Instytutu Książki zwiększeniu obecności polskiej książki w tym kraju sprzyjać będą działania informacyjne adresowane do izraelskich wydawców oraz prace nakierowane na wsparcie i wykształcenie nowego pokolenia tłumaczy literatury, zapoczątkowane przez IK we współpracy z IP w Tel Awiwie na początku bieżącego roku.