Instytut Książki

Nieznane dotąd wiersze oraz listy Józefa Szczepańskiego „Ziutka” poety, powstańca warszawskiego, żołnierza Batalionu „Parasol” i autora jego hymnu, a także wielu piosenek, np. „Chłopcy silni jak stal”, „Pałacyk Michla”, zostały przekazane we wtorek do Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

Wszyscy znają piosenki powstańcze, takie jak „Chłopcy silni jak stal”, „Pałacyk Michla” czy wiersz „Dziś idę walczyć - Mamo!”, ale niewielu ma świadomość, że ich autorem był jeden człowiek - Józef Szczepański „Ziutek”. Jego wiersze przekazywane były podczas powstania ustnie, dlatego do dziś dnia można spotkać się z różnymi ich wersjami. „Ziutek” podczas okupacji był harcerzem i żołnierzem 1. plutonu 1. kompanii oddziału „Parasol”. Zmarł 10 września 1944 roku w wyniku odniesionych obrażeń w szpitalu polowym przy ul. Marszałkowskiej 75.

We wtorek nieznane dotąd wiersze oraz korespondencję przekazali do zbiorów AAN bracia Krzysztof i Tomasz Mordzińscy. Znaleźli je w pamiątkach po swojej matce, która była w bliskiej relacji z „Ziutkiem”.

Podczas przekazania dokumentów Tomasz Mordziński opowiadał, że „pewnego wiosennego dnia 2019 roku, po 25 latach po śmierci mamy Haliny Mordzińskiej zacząłem porządkować dokumenty, korespondencję i różne inne szpargały, które po jej śmierci zalegały ukryte głęboko w szafach”. „W czasie tego porządkowania natrafiłem na nieduży zeszycik, zawierający wiersze. Początkowo nie zainteresowały mnie one, ale moja żona zwróciła na nie uwagę. W pewnym momencie usłyszałem znajome imię Ziutek i wtedy coś mnie tknęło, że być może te wiersze wiążą się z Ziutkiem, czyli Józefem Szczepańskim, którego zdjęcie widywaliśmy z bratem wielokrotnie wklejone w albumiku naszej mamy” - opowiadał. „Wiedzieliśmy, że był on kolegą mamy, że walczył i zginął w powstaniu, że pisał wiersze powstańcze. Najsłynniejszy wiersz +Pałacyk Michla+ napisał na początku powstania” - mówił.

Mordziński dodał, że w znalezionym zeszycie były wiersze Ziutka przepisane przez ich mamę. „Była to dla nas ogromna niespodzianka. Po pierwsze muzą tych wierszy okazała się moja mama, a po drugie do tej pory znaliśmy tylko kilkanaście wierszy Ziutka, a dzięki mojemu odkryciu jego udostępniona spuścizna powiększa się o 21 nieznanych dotąd utworów” - zauważył.

Opowiadał, że wspólnie z bratem Krzysztofem zdecydowali, że trzeba tę poezję opublikować. Skontaktowali się z bratem z Ziutka Januszem Szczepańskim, którego poinformowali o swoim zamiarze.

Tomasz Mordziński opowiedział, że, spuścizną po Szczepańskim zainteresowało się wydawnictwo Bellona. Autorka właśnie opublikowanej książki „Ziutek. Chłopiec od +Parasola+” Małgorzata Czerwińska-Buczek poprosiła braci Mordzińskich, żeby raz jeszcze przejrzeli domowe archiwum. „Przeglądając je, w takiej malutkiej saszetce po mojej mamie znalazłem pakiecik kartek złożonych na czworo, przewiązanych kolorową wstążeczką. Otworzyłem tę paczuszkę i przeżyłem jeszcze większy szok. Okazało się, że w tym pakieciku znajduje się 31 kartek i listów - więcej listów - pisanych własnoręcznie przez Ziutka” - wspominał.

„Listy te są bezcenne, bo oprócz tego, że wyraził w nich wielką miłość do naszej mamy, przedstawiają również ówczesne czasy, życie codzienne młodych ludzi. choćby ich możliwości, gdy idzie o naukę i pracę” - ocenił. Mówił, że dzięki listom udało się wyjaśnić wiele białych plam w życiorysie Józefa Szczepańskiego, których nie znała nawet jego rodzina.

W ocenie zastępcy dyrektora ds. informacji naukowej, udostępniania i archiwów społecznych Archiwum Akt Nowych Mariusza Olczaka „nie jest to typowa dokumentacja wytworzona w oddziale Parasola,      ale część akcji gromadzenia dokumentacji tego oddziału, którą od wielu lat, z pomocą wielu osób, przed wszystkim darczyńców, przygotowujemy”. Zachęcił osoby prywatne do przekazywania takich dokumentów do AAN.

„Dzisiaj przekażemy braciom Mordzińskim skany tych listów i wierszy. Te skany zostaną dziś opublikowane na stronie internetowej i w mediach społecznościowych Archiwum Akt Nowych” - poinformował.

źródło: PAP, Olga Łozińska

Udostępnianie informacji PAP - klauzula informacyjna