Instytut Książki

W cyklu „Książka do słuchania” Program 2 Polskiego Radia zaprasza na premierową lekturę „Notatnika niespiesznego przechodnia” Jerzego Stempowskiego. Fragmentów tego powojennego zbioru esejów, recenzji i felietonów poświęconych m.in. kulturze i podróżom można słuchać w Dwójce od wtorku 29 września. Czyta znakomity aktor Adam Ferency.

– Jest to człowiek, który zawsze żył, jak chciał, był wolny – tak Jerzego Stempowskiego (1893-1969) wspominała pisarka Anna Kowalska. Był wybitnym pisarzem, dziennikarzem, poliglotą, znawcą antyku oraz historii i kultury europejskiej, a wreszcie erudytą. W jednym z notatników opisywał, jak podczas morskiej podróży na Adriatyku współpasażerowie zapytali go, czy przypadkiem nie jest – tak jak oni – myśliwym. – Odpowiedziałem, że jestem też w pewnym sensie „cacciatore”, ale poluję na inną zwierzynę, mianowicie na książki i rękopisy – pisze Stempowski. Z kolei w „Księgozbiorze przemytników” wyznał: Losowi mogłem się opierać tylko starając się wszędzie być sobą. Wiele lat po śmierci autora „Notatnika” zaprzyjaźniony z nim Józef Czapski napisał: On wszystko czytał, wszystko wiedział, a nie był wcale szczęśliwy. To był smutny człowiek.

Po raz pierwszy wydany w całości w 2012 roku – a publikowany wcześniej w latach 1954-1969 na łamach paryskiej „Kultury” – „Notatnik niespiesznego przechodnia” jest zbiorem refleksji najwybitniejszego polskiego eseisty XX wieku, mieszkającego od 1940 roku w Szwajcarii. Autor podpisywał je jako Paweł Hostowiec: Paweł od imienia jego młodo zmarłego brata; Hostowiec – od potoku i szczytu w dolinie Białego Czeremoszu, na południu Huculszczyzny.

Wykorzystując rozmaite formy literackie: esej, recenzję, dziennik podróży Stempowski pisze o literaturze, polityce, malarstwie, muzyce, architekturze, motoryzacji, teatrze, balecie i krajobrazach. W takim kształcie „Notatnik…” jest obowiązkową lektura dla wszystkich zainteresowanych kulturą polską XX wieku. Edytor i historyk teatru Jerzy Timoszewicz nazwał „Notatnik” opus magnum Stempowskiego. 

Emisja od 29 września codziennie (od poniedziałku do piątku) o godz. 19.15 – w cyklu „Książka do słuchania”. Czyta Adam Ferency (na zdjęciu).