Aktualności
Dokładnie 20 lat temu – 19 marca 2004 roku – zmarł Zygmunt Kubiak. Był pisarzem, eseistą, tłumaczem, wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego, wybitnym znawcą i propagatorem kultury antycznej, autorem m.in. takich książek, jak „Mitologia Greków i Rzymian”, „Literatura Greków i Rzymian” oraz „Dzieje Greków i Rzymian”.
Postrzegał mitologię inaczej niż jego poprzednicy, na czele z Janem Parandowskim. Nie była ona dla Kubiaka jedynie zbiorem wierzeń charakterystycznych dla minionych, często idealizowanych kultur antycznych, ale raczej legendarnym odbiciem prawdziwych wydarzeń, które rozegrały się w epoce mykeńskiej. W jego namyślę nad mitologią Greków i Rzymian ważne było także ukazywanie kulturowej ciągłości między opowieściami różnych epok – także między starożytnymi mitami i współczesnością. Jednocześnie zawsze starał się ukazywać mity w ich najgłębszym wymiarze, czyli jako „historie, które nie wydarzyły się nigdy, lecz dzieją się zawsze”, a więc jako zapis uniwersalnego ludzkiego doświadczenia.
Zygmunt Kubiak przyszedł na świat 30 kwietnia 1929 roku w Warszawie, mieście, z którym związany był przez całe życie. Jako absolwent VI Miejskiego Gimnazjum i Liceum im. Powstańców Warszawy rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim. Studiował filologię klasyczną, jednak – jak sam wielokrotnie wspominał – filologiem klasycznym był jeszcze zanim te studia rozpoczął, ponieważ greki nauczył się samodzielnie w wieku trzynastu lat. W 1952 roku został usunięty z uczelni w powodów politycznych. Dużo później, w 1994 roku, uzyskał na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego stopień doktora na podstawie rozprawy pt. „Studia nad twórczością Klemensa Janickiego i Jana Kochanowskiego”.
Jako autor debiutował bardzo wcześnie – w wieku siedemnastu lat opublikował w piśmie „Młoda Rzeczpospolita” artykuł pt. „Nie zapominać o kulturze duchowej”. W kolejnych latach był związany jako autor m.in. z „Tygodnikiem Powszechnym”. „Był jednym z tych ludzi, którzy nadawali kształt »Tygodnikowi Powszechnemu«. Jego formacja humanistyczna i klasyczna sprawiła, że »Tygodnik« jest pismem humanistycznym. Był pasjonatem, robił wszystko z ogromnym zaangażowaniem” – wspominał ks. Adam Boniecki.
Zajmował się przede wszystkim eseistyką i tłumaczeniem klasycznej literatury – zarówno z greki i łaciny, jak i z angielskiego. Do jego najwybitniejszych dzieł przekładowych należą z pewnością tłumaczenia „Wyznań” Św. Augustyna, „Eneidy” Wergiliusza, „Dawnych dziejów Izraela” Józefa Flawiusza, wszystkich wierszy Konstandinosa Kawafisa, a także poezji wybranych Williama Blake’a. Istotne były także wydane przez niego antologie „Muza grecka” (1960), „Muza rzymska” (1963) i „Antologia Palatyńska” (1978), które zawierały własne przekłady literatury antyku.
Jako eseista był autorem m.in. takich książek jak „Półmrok ludzkiego świata” (1963), „Mitologia Greków i Rzymian” (1997), „Brewiarz Europejczyka” (1998), „Literatura Greków i Rzymian” (1999), „Uśmiech Kore (2000) i „Dzieje Greków i Rzymian” (2003). Za „Mitologię Greków i Rzymian” był w 1998 roku finalistą Nagrody Literackiej Nike, a za „Półmrok ludzkiego świata” – laureatem Nagrody Kościelskich (1963 rok). Był także laureatem Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta za całokształt twórczości (2000), nagrody Fundacji A. Jurzykowskiego (1980) oraz nagrody Polskiego PEN Clubu (1990). W 1997 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zmarł 19 marca 2004 roku w Warszawie. Został pochowany w podwarszawskich Laskach.
RP / źródła: Polskie Radio, bu.kul.pl