Instytut Książki

Za obecnością polskich pisarzy w świecie stoją przede wszystkim promotorzy naszej literatury w poszczególnych krajach. Bez ich pasji i pracowitości obecność i sukces polskich książek poza granicami kraju po prostu nie byłyby możliwe. By uhonorować tych wielkich ambasadorów naszej literatury, utworzyliśmy w 2005 roku wyjątkową nagrodę za całokształt dorobku – Transatlantyk.

Transatlantyk jest przyznawaną dorocznie nagrodą Instytutu Książki dla wybitnego ambasadora literatury polskiej za granicą. Jej laureatem może zostać na przykład tłumaczka i tłumacz literatury polskiej oraz jej propagatorki i propagatorzy – wydawcy, krytyczki i krytycy literaccy, badacze literatury, jak również animatorzy i animatorki kultury.

Po raz pierwszy Nagroda została wręczona podczas Kongresu Tłumaczy Literatury Polskiej 13 maja 2005 roku w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Obecnie nagroda wręczana jest na przełomie maja i czerwca w Krakowie. Jej wartość wynosi 10.000 euro, towarzyszy jej pamiątkowy dyplom oraz statuetka autorstwa Łukasza Kieferlinga.

Dotychczasowi laureaci:

• 2005 - Henryk Bereska (Niemcy) – pochodzący ze Śląska tłumacz literatury polskiej na niemiecki;
• 2006 - Anders Bodegård (Szwecja) – dobrze znany w Polsce tłumacz i popularyzator naszej literatury w Szwecji;
• 2007 - Albrecht Lempp (Niemcy) – współtwórca sukcesu Polski jako gościa Honorowego na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie, tłumacz m. in. Głowackiego i Pilcha;
• 2008 - Ksenia Starosielska (Rosja) – przekładająca od lat 60-tych dzieła polskich prozaików na rosyjski;
• 2009 - Biserka Rajčić (Serbia) – tłumaczka polskich poetów, filozofów, literaturoznawców, znawczyni polskiej awangardy;
• 2010 - Pietro Marchesani (Włochy) – wielki promotor twórczości Wisławy Szymborskiej we Włoszech;
• 2011 - Vlasta Dvořáčková (Czechy) – zasłużona popularyzatorka poezji polskiej w Czechach;
• 2012 - Yi Lijun (Chiny) – literaturoznawczyni, tłumaczka m. in. „Dziadów”, „Trylogii” i „Zniewolonego umysłu”;
• 2013 - Karol Lesman (Holandia) – znawca Witkacego, przełożył kanon prozy polskiej na niderlandzki;
• 2014 - Bill Johnston (USA) – znawca i propagator polskiej literatury współczesnej, ale także klasyki poetyckiej XIX wieku; współautor amerykańskiego sukcesu powieści Myśliwskiego;
• 2015 - Laurence Dyèvre (Francja) - tłumaczka mająca na swoim koncie około sześćdziesięciu przekładów, głównie polskiej prozy współczesnej, obejmującej swym przekrojem całość XX wieku.
• 2016 - Constantin Geambaşu (Rumunia) - tłumacz i polonista, ma na swoim koncie około pięćdziesięciu polskich książek, które ukazały się w najbardziej prestiżowych rumuńskich wydawnictwach.
• 2017 - Lajos Pálfalvi (Węgry) - historyk literatury, krytyk, ma na swoim koncie blisko sześćdziesiąt wydań książkowych przekładów polskiej beletrystyki, eseju i reportażu, propagator twórczości Józefa Mackiewicza.
• 2018 - Antonia Lloyd-Jones (Wielka Brytania) - tłumaczka literatury polskiej na język angielski, wielka promotorka polskiej kultury; jej dorobek obejmuje ponad sto tłumaczeń.
• 2019 - Hendrik Lindepuu (Estonia) - tłumacz na język estoński, w dorobku ma ponad 50 książek, a także 70 sztuk teatralnych; w dużej mierze to dzięki niemu współczesna literatura polska jest obecna w Estonii, od 2003 roku wydaje ją w oficynie Hendrik Lindepuu Kirjastus
• 2020 - Ewa Thompson (Polska) – promotorka kultury polskiej w USA, emerytowana profesor slawistyki Uniwersytetu Rice’a, na którym wychowała kolejne pokolenia slawistów i redagowała periodyk „Sarmatian Review”.
• 2021 - Tokimasa Sekiguchi (Japonia) - propagator kultury polskiej w Japonii, wśród dzieł literatury polskiej przełożonych na język japoński przez profesora są m.in. takie arcydzieła jak: Treny Jana Kochanowskiego, Ballady i romanse oraz Dziady wileńskie Adama Mickiewicza czy Lalka Bolesława Prusa.
• 2022 - Silvano De Fanti (Włochy) - tłumacz literatury polskiej na język włoski i niestrudzony promotor języka i kultury polskiej we Włoszech.
• 2023 - Hatif Janabi (Irak) - tłumacz literatury polskiej na język arabski, na swoim koncie ma imponującą liczbę przekładów dzieł zaliczanych do klasyki literatury polskiej; jego przekłady, a także opracowania krytycznoliterackie cieszą się ogromną popularnością w krajach arabskich. 
• 2024 - Vera Verdiani (Włochy) - tłumaczka literatury polskiej na język włoski, przełożyła m.in. Gombrowicza, Kapuścińskiego, Lema i Herlinga-Grudzińskiego
  2024 - Abel Murcia (Hiszpania) - promotor polskiej kultury i tłumacz literatury polskiej na język hiszpański, autor słowników, przełożył m.in.: dzieła Szymborskiej, Różewicza, Kapuścińskiego, Lipskiej, Tokarczuk, Lema i Krynickiego
• 2025 - Xavier Farré (Hiszpania) - tłumacz literatury polskiej na języki kataloński i hiszpański, pełen pasji nauczyciel i niestrudzony ambasador polskiej literatury w całym obszarze hiszpańskojęzycznym

Wyboru laureata dokonuje Kapituła Nagrody, złożona z wybitnych badaczy literatury, animatorów życia kulturalnego, tłumaczy oraz dyrektora Instytutu Książki. Do prac Kapituły zaprasza dyrektor Instytutu Książki.

Do Nagrody mogą kandydować obywatele innych państw (także Polacy z obcym paszportem). Zgłoszeń kandydatów mogą dokonywać polskie i zagraniczne instytucje zajmujące się upowszechnianiem kultury, ośrodki naukowe, wydawnictwa, stowarzyszenia twórcze, osoby prywatne.

Kandydatury należy nadsyłać do Instytutu Książki (ul. Zygmunta Wróblewskiego 6, PL 31-148 Kraków, fax: +48 12 62 37 682) pocztą, faksem lub e-mailem (b.gorska@instytutksiazki.pl) do 31 marca.

Poza opisem zasług kandydata, wniosek powinien zawierać jego dane adresowe, a także dane zgłaszającego. W przypadku osób proponowanych do Nagrody po raz kolejny, wystarczy ponowić zgłoszenie mailem lub przesłać uzupełnienie.

Informacji na temat nagrody udziela Beata Górska (b.gorska@instytutksiazki.pl, tel. +48 12 61 71 920).

Regulamin nagrody dostępny jest tutaj.