Literatura

fot. Małgorzata Lebda

Wojciech Kudyba

(ur. 1965) – poeta, prozaik, krytyk, historyk literatury, profesor w Katedrze Literatury Współczesnej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Charakterystycznym osiągnięciem poety jest „efekt poruszonej formy” (wyrażenie autora). Zakwestionowane przezeń zostają utarte zwroty, rozerwane stałe związki frazeologiczne, a całościowe przesłanie tej oryginalnej liryki otwiera więcej dalszych możliwości interpretacyjnych niż tylko optymistyczna wizja odwiecznego ładu ludzkiego uniwersum. Świat bez kontrowersji może się okazać życzeniową fikcją. W podtekście bowiem zachodzi niebezpieczeństwo radykalnego przewartościowania pogodnego obrazu rzeczywistości jako wziętego w autoironiczny nawias marzenia. Motywy rodziny, domu, bliskiej okolicy uzyskują rangę uniwersalnej topiki, której żywotność i trwałość zależą od stale ponawianych aktów ufności w wykreowane dobro.

Przede wszystkim Kudyba znany jest z twórczości poetyckiej, lecz także publikował w czasopismach opowiadania, a ostatnio ukazała się jego powieść Nazywam się Majdan, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2015. Krzysztof Dybciak bardzo wysoko ocenia tę pozycję wydawniczą: „Nazywam się Majdan, budując oryginalny język artystyczny i wzorzec zachowań kulturowych, jest najcenniejszym darem Polski dla Ukrainy” („Arcana” 2016, nr 1-2), w akademickich elukubracjach tytułowego Petro Majdana dostrzega zaś parodię postmodernistycznej maniery stylistycznej, czyli przejaw krytycznego myślenia młodego Ukraińca.

Kudyba – historyk literatury badał m.in. dzieła oraz recepcję Cypriana Norwida, poetycką i eseistyczną twórczość Janusza Pasierba, Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, a także literaturę najnowszą. Wnikliwie recenzuje nowości literackie, mając już dorobek przekraczający sto publikacji krytycznoliterackich. Będąc aktywnym również w lokalnym, sądeckim środowisku, wydał antologię tamtejszej poezji medytacyjnej, zatytułowaną Stając się łąką. Opatrzył posłowiem kilka książek poetyckich. Wraz z Przemysławem Dakowiczem ułożył antologię twórczości poetów związanych z dwumiesięcznikiem „Topos”, zatytułowaną Konstelacja „Toposu” (2015) i opatrzoną posłowiem Jarosława Ławskiego. Współredagował wraz z Marią Madejową i Anną Mlekodaj tom pokonferencyjny – pracę zbiorową Orkan czytany dzisiaj (2003). Jednym z kilku nurtów zainteresowań Kudyby jest metodyka nauczania języka polskiego. Wypowiadał się więc na łamach miesięcznika dla nauczycieli „Polonistyka” i napisał książkę przeznaczoną dla szkół: Język polski: pisanie własnego tekstu – analizy literackie.

Swoje wiersze autor Gorców Pana zamieszcza w takich czasopismach, jak: „Topos”, „Więź”, „Arcana”. Jako krytyk literacki Wojciech Kudyba współpracuje przede wszystkim z dwumiesięcznikiem „Topos”, lecz także z „Frondą Lux”, „Znakiem” i innymi licznymi tytułami prasy o zasięgu ogólnopolskim lub regionalnym. Artykuły naukowe tego autora ukazują się w „Colloquiach Litterariach”, „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”, „Ruchu Literackim”, „Rocznikach Humanistycznych”, „Ethosie”, „Studiach Norvidianach”, „Religious and Sacred Poetry”. Szkice dotyczące problematyki kultury i życia duchowego ogłasza w czasopismach „Zeszyty Karmelitańskie”, „Pastores”, „Via Consecrata”. Reprezentują one nurt tolerancyjnego chrześcijaństwa, otwartego na złożone wyzwania etyczne świata XX i XXI wieku. Poeta przerzuca mosty między różnorodnymi opcjami estetycznymi, ideowymi, intelektualnymi. Zarazem zarówno naukowa, jak literacka twórczość Wojciecha Kudyby wyróżnia się najwyższą kulturą słowa i rozpoznawalnym, jasnym, zorientowanym na niewątpliwe wartości, tonem.

Opublikował następujące książki poetyckie: Wierność w małej rzeczy (1994) Wiersze dla księdza Jana i innych bliskich osób (1999), Tyszowce i inne miasta (2005), Gorce Pana (2007), Ojciec się zmienia (2011), W końcu świat (2014).

Jego książki o literaturze stanowią sekwencję – od studiów nad twórczością mistrzów do praktycznych zastosowań wypracowanych kryteriów ocen w analizach nowych i najnowszych zjawisk literackich: „Aby mowę chrześcijańską odtworzyć na nowo”. Cypriana Norwida mówienie o Bogu (2000), Rana, która przyzywa Boga. O twórczości poetyckiej Janusza St. Pasierba (2006), Wiersze wobec Innego (2012), Generacja źle obecna (2014).

Poeta jest laureatem licznych konkursów poetyckich oraz nagród: im. R.M. Rilkego w Sopocie (II nagroda), im. K.I. Gałczyńskiego w Praniu na Mazurach (I nagroda), Fundacji im. J.S. Pasierba w Warszawie za eseistykę i poezję (2005), im. Józefa Mackiewicza (2008) za Gorce Pana. Jego utwory ukazywały się w prasie literackiej w kraju i za granicą. Tłumaczono je na język niemiecki i inne języki europejskie. Mieszka i pracuje w Warszawie oraz Nowym Sączu.

– Dorota Heck

BIBLIOGRAFIA

wiersze:

  • Wierność w małej rzeczy, Lublin  1994.
  • Zwykły porządek rzeczy, Nowy Sącz 1997.
  • Wiersze dla księdza Jana i innych bliskich osób, Nowy Sącz 1999.
  • Tyszowce i inne miasta, Sopot 2005.
  • Gorce Pana, Sopot 2007.
  • Ojciec się zmienia, Sopot 2011.
  • W końcu świat, Sopot 2014.

proza:

  • Nazywam się Majdan, Warszawa 2015

prace krytyczne i literaturoznawcze:

  • „Aby mowę chrześcijańską odtworzyć na nowo...” Norwida mówienie o Bogu, Lublin 2000.
  • Rana która przyzywa Boga. O twórczości poetyckiej Janusza St. Pasierba, Lublin 2006.
  • Wiersze wobec Innego, Sopot 2012.
  • Generacja „źle obecna”, Sopot 2014.
  • „Próba bólu”. O wierszach Joanny Pollakówny, Warszawa 2016

TŁUMACZENIA

angielski:

  • w antologii City of Memory, edited and translated Michael J. Mikos, Bloomington 2015.

niemiecki:

  • w „Lichtungen” 2009 nr 30, tłum. Renate Schmigdall.

francuski:

  • w antologii Celui qui fut labeur la lumière, tłum. Krzysztof Jeżewski i Claude-Henry du Bord, Paris 2014.

rosyjski:

  • w „Nowaja Polsza” 2016 nr 2, tłum. Władimir Okuń.

słowacki:

  • w antologii W liliowej ciszy, tłum Peter Karpinský, Piwniczna 2003.

turecki:

  • w antologii Uluslararası Eskişehir siir Buluşması tłum. Grażyna Zając, Eskisehir 2016.
Wróć