Literatura

fot. Krzysztof Dubiel

Wojciech Bonowicz

(urodzony w 1967 roku w Oświęcimiu) – poeta, biograf, publicysta, felietonista, redaktor. Współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Znakiem” i gazetą mówioną „Gadający pies”. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mieszka w Krakowie.

Już w tomie debiutanckim Bonowicz zaprezentował spójną, wyrazistą poetykę, której, mimo rozmaitych modyfikacji, pozostaje wierny aż do tomów najnowszych. W krótkich wierszach interesuje Bonowicza niuans, cieniowanie słów, akcentowanie niejasności i niejednoznaczności. Jego wiersze są skondensowane, gnomiczne, lecz mimo to często rządzi nimi poetyka fragmentu – nierzadko intencjonalnie nieforemnego; nieprzekładalnego i odpornego na proste wyjaśnienia. Dzieje się tak, ponieważ Bonowicz nie uznaje wiersza za odpowiedź, lecz za narzędzie do stawiania pytań. W Hurtowni ran z 2000 roku czytamy na przykład: „Ale kim ja jestem? Czasem nie można / pogodzić tego że jesteś i tego kim”. Co ważne, Bonowicz nie waha się stawiać pytań najbardziej fundamentalnych, wprost metafizycznych. Jest zresztą we współczesnej polskiej poezji autorem bodaj najowocniej czerpiącym z inspiracji chrześcijańskich, choć jego wierszom daleko do jakiejkolwiek konfesyjnej ostentacji. Bytują one nierzadko jak znak na drodze – którego zadaniem jest wytrącenie z nieuwagi, pobudzanie do uważności. Funkcją wiersza jest przy tym raczej zaciemnianie i komplikowanie – rozbijanie iluzji pełni, jedności, komplementarności. Zapewne właśnie ze zderzenia powagi (nigdy koturnowej), skumulowanej językowej energii i egzystencjalnej dociekliwości bierze się osobność i wybitność wierszy Wojciecha Bonowicza. Inną niezwykle ważną cechą utworów Bonowicza jest ich otwartość: „To nie dla dziecka / myślę sobie ale / pokazuję mu swoje wiersze / i pozwalam dorysować / nowe”. Wiersze Bonowicza zapraszają nie tylko do mówienia inaczej, przemyśliwania świata i języka na nowo, lecz także do bycia razem. To poezja gościnna – oraz rodzinna. Poeta pisze bowiem również wiersze dla dzieci. Ostatnio wydał ilustrowaną przez Bartosza „Fisza” Waglewskiego książkę Bajki Misia Fisia (2012). Ponadto jest autorem książek biograficznych o Józefie Tischnerze (Tischner, 2001; Kapelusz na wodzie, 2010) i książek-wywiadów z Janiną Ochojską, o. Leonem Knabitem, Tomaszem Węcławskim i ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim. Opracował wybory wierszy Marcina Świetlickiego (Nieoczywiste, 2007), Władysława Sebyły (Dialog w ciemności, 2012) i piosenek Fisza (Warszafka płonie, 2013). Chętnie współpracuje z muzykami rockowymi: wystąpił gościnnie na płytach zespołu Lesers Bend Lesers Bend i Ep, udziela się także na koncertach Kim Nowak, Pablopavo i Świetlików. Był wyróżniony w zorganizowanym przez „brulion” pierwszym konkursie na Brulion poetycki (1989), dwukrotnie nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” (2002, 2007). Laureat (między innymi) Nagrody Literackiej Gdynia w kategorii poezji (2007). W 2014 nominowany do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej.

BIBLIOGRAFIA

poezja:

  • Wybór większości, Stowarzyszenie Literackie im. K. K. Baczyńskiego, Łódź 1995.
  • Hurtownia ran, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2000; wyd. 2 – 2007.
  • Wiersze ludowe, Biuro Literackie Port Legnica, Legnica 2001; wyd. 2 – 2007.
  • Pełne morze, Biuro Literackie, Wrocław 2006.
  • Wybór większości i Wiersze z okolic, Biuro Literackie, Wrocław 2007.
  • Polskie znaki, Biuro Literackie, Wrocław 2010.
  • Echa, Biuro Literackie, Wrocław 2013.

dla dzieci:

  • Bajki Misia Fisia, Znak, Kraków 2012.
  • Misiu Fisiu ma dobry dzień, dobry dzień, Znak, Kraków 2015.

non-fiction:

  • Tischner, Znak, Kraków 2001.
  • Kapelusz na wodzie, Znak, Kraków 2010.

TŁUMACZENIA

angielski:

  • w antologii: City of memory : a bilingual anthology of contemporary Polish poetry [Miasto pamięci: dwujęzyczna antologia współczesnej poezji polskiej], tłum. Michael J. Mikoś, Bloomington, IN: Slavica Publishers, 2015.
  • My People & Other Poems [wybór wierszy], tłum. Piotr Florczyk, Portland, OR: Tavern Books, 2016.

czeski:

  • w antologii: Bílé propasti: antológie mladé polské poezie, Brno: Host/Weles, 1997.
  • Lidové básně; Ozvěny [Wiersze ludowe, Echa], tłum. Jiří Červenka, Praga: Triada, 2015.

hiszpański:

  • w antologii: Poesía a contragolpe. Antología de poesía polaca contemporánea (autores nacidos entre 1960 y 1980), tłum. A. Murcia, G. Beltrán, X. Farré, Zaragoza: Universidad de Zaragoza, 2012.
  • w antologii: El cerezo crece...: una generación consolidada : cinco poetas cracovianos tras la caída del muro de Berlín : antología bilingüe polaco-español, Granada: Editorial Universidad de Granada, 2015.

rumuński:

  • Ecouri şi alte poeme [wybór wierszy], tłum. Sabra Daici, Bucureşti: Editura Tracus Arte, 2014.

serbski:

  • w antologii: Stane pripravnosti: pregled savremene polske poezije: generacija BruLiona i noviji autori, tłum. Aleksandar Šaranac, Beograd: Albatros Plus, 2010.
  • w antologii: Moj poljski pesnički XX vek. Antologija, tłum. B. Rajčić, Beograd: Treci Trg, 2012.

słowacki:

  • Druhá ruka a iné básne [wybór wierszy], tłum. Peter Milčák, Levoča: Vydavateľstvo Modrý Peter, 2019.

włoski:

  • w antologii: Inattese vertigini: antologia della poesia polacca dopo il 1989, tłum. A. Amenta, L. Costantino, Udine: Forum, 2010.
  • Mare aperto [Pełne morze], tłum. Leonardo Masi, S.I.: Incerti Editori, 2012.
Wróć