ur. 1944 w Warszawie. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, prozaik, eseista, felietonista i znawca epoki napoleońskiej. Ukończył również historię sztuki na Uniwersytecie Rzymskim oraz kurs konserwacji zabytków UNESCO. W 1977 roku uzyskał tytuł doktora na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, broniąc rozprawy pt. Napoleon fortyfikator.

Zadebiutował w 1972, publikując marynistyczne nowele w miesięczniku „Morze”. Debiutem książkowym była wydana w 1974 r. powieść Kolebka, która trzy lata wcześniej została nagrodzona w konkursie literackim ogłoszonym z okazji 50-lecia Związku Literatów Polskich i 25-lecia PRL. Jej druk trwał trzy lata z uwagi na problemy z cenzurą. Debiut pisarski Łysiaka był powieścią historyczną z epoki napoleońskiej; chwalony był między innymi przez Stefana Bratkowskiego i Marka Wydmucha. Kolebka, podejmując tematykę historyczną, była krytyczną aluzją wobec systemu komunistycznego. W 2000 r. Łysiak został wyróżniony przez „Tygodnik Solidarność” tytułem „Człowieka Roku”. Kolejne pozycje w dorobku pisarza były utrzymane w różnych poetykach. Pojawiały się utwory o tematyce napoleońskiej (Szuańska ballada, Cesarski poker, Empirowy pasjans), książki z pogranicza eseju i reportażu poświęcone historii sztuki, będące pokłosiem podróży zagranicznych, między innymi do USA, Francji i Włoch (Wyspy zaczarowane, Asfaltowy saloon, Francuska ścieżka). W dorobku Łysiaka znajdują się utwory epickie (powieści, opowiadania) obejmujące prozę historyczną, kryminalną, sensacyjną, obyczajową, awanturniczą i fantastyczną. Pisarz jest twórcą trylogii łotrzykowsko-heroicznej (Dobry, Konkwista, Najlepszy), której akcja toczy się w kryminalnym środowisku warszawskiej Pragi. Tworzy fabuły rozgrywające się w wyimaginowanych światach, z pogranicza realizmu oraz fantasmagorii (Statek, Flet z mandragory, Szachista), część z nich publikował pod pseudonimem Valdemar Baldhead (zbiór nowel kryminalnych Perfidia i pierwsze wydanie Konkwisty). Jest również autorem dramatu Cena oraz powieści historycznej z czasów starożytnego Rzymu (Ostatnia kohorta). Jego prozę krytykowano za schematyczną fabułę, okrucieństwo przedstawianych zdarzeń, a także za jasno artykułowane poglądy. Dla innych stało się te elementy zaletą – w utworach Łysiaka linia podziału na dobro i zło jest wyraźna, autor nie relatywizuje postaw, tworząc wyrazistych bohaterów i opowiadając się jednoznacznie za moralnym porządkiem świata. Utwory epickie Łysiaka umieszczano w kontekście awanturniczej poetyki Aleksandra Dumasa lub fantastyki grozy Edgara Allana Poe. Natomiast jego stosunek do fabularnej warstwy historycznej krytycy oceniali jako bliski Marianowi Brandysowi i Stanisławowi Catowi-Mackiewiczowi. Niektóre z jego tekstów tłumaczone były na języki obce: na czeski i bułgarski przełożono kilka nowel, natomiast powieść Szachista ukazała się po węgiersku, niemiecku, francusku, włosku i hiszpańsku. Równorzędnie z epiką fabularną Łysiak uprawia literaturę faktu oraz publicystykę. Między rokiem 1997 a 2000 wydał ośmiotomową publikację z zakresu historii sztuki (Malarstwo białego człowieka). W latach 2012-2013 opublikował z kolei dwutomowe Malarstwo biało-czerwone. Na przestrzeni lat 2003-2004 wydał zbiór tekstów z zakresu bibliofilstwa (Empireum). Począwszy od 1988 roku publikował antologie swoich felietonów w cyklu Łysiak na łamach. Ostatni, siódmy tom ukazał się w roku 2015. Tworzył również książki publicystyczne dotyczące polityki i życia społecznego (Stulecie kłamców, Rzeczpospolita kłamców. Salon, Alfabet szulerów, Mitologia świata bez klamek) oraz współczesnego życia literackiego (Karawana literatury). Jest autorem literackich biografii księcia Józefa Poniatowskiego, Charlesa-Maurice’a de Talleyranda i architekta Franka Lloyda Wrighta, która ukazała się również w wydaniu węgierskim i niemieckim. Karierę publicystyczną rozpoczął w 1969 roku, zamieszczając teksty w „Myśli Społecznej”, „Architekturze”, „Perspektywach” i „Stolicy” (1976-1981). W latach 80. na łamach prasy pojawiał się okazjonalnie; w „Panoramie” ukazały się fragmenty jego powieści Szachista (1981), w 1984 roku „Kurier Lubelski” zamieścił wywiad z pisarzem Łysiak jest przekupny!. Autor napisał również dwa szkice dla miesięcznika „Poezja”: Napoleon z nimi! na okoliczność 150 rocznicy wydania Pana Tadeusza (1984) oraz Warszawa roku 1801 (1985). Od 1993 roku pisał felietony dla „Najwyższego Czasu!”, publikował również w „Gazecie Polskiej”, „Niezależnej Gazecie Polskiej” i „Tygodniku Solidarność”. W roku 2011 podjął współpracę z tygodnikiem „Uważam Rze”, a dwa lata później związał się z tygodnikiem „Do Rzeczy”, w którym publikuje do dzisiaj. W felietonach porusza tematykę społeczno-polityczną, będąc ostrym krytykiem współczesnej rzeczywistości i wyrazicielem idei konserwatywnych i rzymsko-katolickich. Gani polityczną poprawność, poglądy lewicowe oraz liberalną obyczajowość. Jest również autorem słuchowisk emitowanych przez Polskie Radio; w 1974 roku w eterze pojawiła się audycja Człowiek w żelaznej masce, pięć lat później – Cagliostro w Warszawie, następnie Kamienny Feniks na Monte Cassino i Operacja „Czarny Orzeł”. Wspólnie z Mieczysławem Waśkowskim stworzył scenariusz serialu telewizyjnego opartego na Huraganie Wacława Gąsiorowskiego. W 1984 roku Telewizja Polska wyemitowała przedstawienia Teatru TV oparte na motywach prozy Łysiaka: Selekcję oraz Bestseller. W kolejnych latach zaprezentowane zostały dwie następne części Selekcji oraz Czwarty poziom.

– Michał Żarski

BIBLIOGRAFIA

beletrystyka:

• Kolebka, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1974.
• Perfidia, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980.
• Szachista, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1980.
• Flet z mandragory, Warszawa: Czytelnik, 1981.
• Łysiak Fiction, Warszawa: Wydawnictwo Alfa, 1986.
• Konkwista, Warszawa: Wydawnictwo Officina, 1988-1989.
• Dobry, Warszawa: Wydawnictwo Officina, 1990.
• Milczące psy, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990.
• Najlepszy, Warszawa: Wydawnictwo Officina, 1992.
• Statek, Warszawa: Wydawnictwo PLJ, 1994.
• Cena, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 2000.
• Ostatnia kohorta, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2005.
• Najgorszy, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2006.
• Lider, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2008.
• 4, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2009.
• Satynowy magik, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2011.
• Królewicz i Minstrel, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2016.

publicystyka i eseje:

• Wyspy zaczarowane, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1974.
• Szuańska ballada, Warszawa: RSW: Prasa-Książka-Ruch, 1976.
• Francuska ścieżka, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1976.
• Empirowy pasjans, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1977.
• Cesarski poker, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1978.
• Asfaltowy saloon, Warszawa: Iskry, 1980.
• Frank Lloyd Wright, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1982.
• MW, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984.
• Wyspy bezludne, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987.
• Łysiak na łamach, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1988.
• Napoleoniada, Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1990.
• Lepszy, Warszawa: Wydawnictwo Officina, 1990.
• Łysiak na łamach 2, Warszawa: Wydawnictwo PLJ, 1993.
• Łysiak na łamach 3, Warszawa: Wydawnictwo PLJ, 1995.
• Wilk i kuglarz. Łysiak na łamach 4, Warszawa: Wydawnictwo Tevere, 1995.
• Old-Fashion Man. Łysiak na łamach 5, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 1997.
• Malarstwo białego człowieka, tom 1, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1997.
• Malarstwo białego człowieka, tom 2-8, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 1997-2000.
• Poczet królów bałwochwalców, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 1998.
• Napoleon fortyfikator, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 1999.
• Stulecie kłamców, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 2000.
• Wyspa zaginionych skarbów, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 2001.
• Piórem i mieczem. Łysiak na łamach 6, Warszawa-Chicago: Wydawnictwo Ex Libris, 2001.
• Kielich, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2002.
• Empireum, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2004.
• Rzeczpospolita kłamców. Salon, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2004.
• Alfabet szulerów. Salon, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2006.
• Talleyrand. Droga Mefistofelesa, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2007.
• Historia Saskiej Kępy, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2008.
• Mitologia świata bez klamek, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2008.
• Karawana literatury, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2013.
• Malarstwo biało-czerwone, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2012-2013.
• Życie erotyczne księcia Józefa, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2013.
• Polaków dzieje bajeczne, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2014.
• Sprzeciw kusznika. Łysiak na łamach 7, Warszawa: Wydawnictwo Nobilis, 2015.

TŁUMACZENIA

bułgarski:

• [w:] Fantastika 2: sbornik za naučna fantastika i prognostyka, Teorijata za kr"ga na profesor Medouz [Profesora Meadowsa teoria koła], tłum. Ongjan Saparev, Lina Vasileva, Sofija, 1986.
• [w:] Operacija "Vaterlo": sbornik naučnofantastični razkazi, Operacija „Vaterlo” [Operacja „Waterloo”], tłum. Ongjan Saparev, Lina Vasileva, Sofija, 1986.

czeski:

• [w:] Touha po modrém nebi: výbor z polské sci-fi, Vřed [Wrzód], tłum. Ludvík Štěpán, Praha, 1981.

francuski:

• Échec à l'Empereur [Szachista], tłum. Roger Legras, Paris, 1994.

niemiecki
hiszpański:

• El jugador de ajedrez [Szachista], tłum. Maria Concepcion Garcia-Lomaz, Madrid, 1996.

niemiecki:

• Schach dem Kaiser [Szachista], tłum. Kristiane Lichtenfeld, Hamburg, 1985.

węgierski:

• Napòleon elrablása [Szachista], tłum. Endre Bojtar, Istvan Nemere, Budapeszt, 1985.

włoski:

• Scacco all'imperatore : romanco [Szachista], tłum. Francesco Bruno, Milano, 1994.