Literatura

fot. Ela Lempp

Tadeusz Pióro

ur. 1960 r. w Warszawie. Poeta, prozaik, felietonista, historyk literatury, tłumacz z języka angielskiego (m.in. Gniazdko dudków Ashbery’ego i Schuylera oraz Papierosy Matthewsa, niestety we fragmentach).

Opublikował cztery samodzielne tomiki poezji, współautor dwóch. W roku 1993 uzyskał doktorat na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley (tematem pracy była twórczość Joyce’a), do 1997 był wykładowcą na Southern Methodist University w Dallas. Obecnie adiunkt anglistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Autor amerykańskiego wyboru wierszy T. Borowskiego, a także (wraz z R. Menghamem i P. Szymorem) angielskiej antologii nowej poezji polskiej Altered State (Arc Publications, Todmorden 2003). Redaktor pisma literacko-artystycznego „Dwukropek”, stały współpracownik „Przekroju” i „Literatury na Świecie”. Mieszka w Warszawie. Zabrał się za pisanie wierszy dość późno, w trzydziestym roku życia, pod wpływem twórczości przyjaciół, Andrzeja Sosnowskiego i Kuby Kozioła. Ich wydany w USA wspólny tomik Dom bez kantów od razu stał się w Polsce pozycją legendarną. Pierwsza osobna książka Pióry, Okęcie, również wywołała sporo szumu, stanowiąc – obok Życia na Korei Sosnowskiego – istotną kontrpropozycję wobec panującego podówczas o’haryzmu. Poeta ten uprawia „literaturę z literatury”, erudycyjną i chłodną emocjonalnie; nie ukrywa swej fascynacji Ashberym i Poundem (a także autorami z kręgu OuLiPo), sampluje natomiast chętnie polską klasykę (Norwid, Sienkiewicz, Dąbrowska), której rozpoznawalne formy wypełnia odkształconą albo wręcz absurdalną treścią, bądź tworzy z ich fragmentów literackie kolaże. Chętnie sięga po wymyślne gatunki (pantum, vilanella, sestina), jest też wynalazcą formy „wycinanki kurpiowskiej”, czyli wiersza doskonale symetrycznego. Jego twórczość określana jest mianem „antybiograficznej”, wszelkie bowiem aluzje do życia osobistego są w niej głęboko ukryte i trudno czytelne. Pióro stanowi dla krytyków twardy orzech do zgryzienia – cenią go, lecz nie potrafią analizować. Jeden z nich stwierdził wręcz, iż „omawianie wierszy Pióry kończy się dostosowywaniem ich do własnych gustów, do własnego smaku”. Jako prozaik pozostaje autorem jednego głośnego opowiadania Wyjaśnienie (jest to fikcyjny monolog polskiego kochanka Michela Foucault, prowadzącego inwigilację filozofa na życzenie służb specjalnych) oraz ciekawych próz o charakterze onirycznym. Osobną dziedzinę w twórczości Pióry stanowi pisarstwo kulinarne, uprawiane na łamach „Przekroju”. W swoich cotygodniowych felietonach poeta jest zwolennikiem potraw rzadkich, egzotycznych, trudnych do przygotowania, niektórzy twierdzą, że wręcz nieistniejących. Kuchenne przepisy są tu kolejną okazją dla popisów czysto językowej wirtuozerii. Jako badacz literatury, interesuje się Pióro głównie politycznymi kontekstami poezji; opublikował na ten temat liczne teksty. Jego własna poezja jest (poza wierszem Bez znieczulenia, w którym piłkarskie mistrzostwa przedstawione zostały za pomocą frazeologii dotyczącej wojny i ludobójstwa) demonstracyjnie wręcz apolityczna. Skomplikowana, trudna w lekturze, wynagradza ten trud dystyngowanym humorem i mnóstwem błyskotliwych uwag, jak ta z wiersza Bug Hour: „Bardziej cierpimy przez miłość niż przez pornografię”.

BIBLIOGRAFIA

  • Dom bez kantów, Chicago: The Movable Feast Press 1992 (razem z Andrzejem Sosnowskim i Kubą Koziołem).
  • Okęcie, Warszawa: Przedświt 1993.
  • Wiersze okolicznościowe, Lublin: Stowarzyszenie Literackie Kresy 1997.
  • Syntetyczność, Legnica: Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny 1998.
  • Dom bez kantów, Legnica: Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny 1998 (razem z Andrzejem Sosnowskim i Fantomasem).
  • Wola i Ochota, Legnica: Biuro Literackie Port Legnica 2000.
  • Pieśń miłosna, Wrocław: Biuro Literackie, 2004.
  • Abecadło, Wrocław: Biuro Literackie, 2009.
  • O dwa kroki stąd, Wrocław: Biuro Literackie, 2011.
  • Powązki, Wrocław: Biuro Literackie, 2015.
Wróć