Literatura

fot. Magda i Michał Kryjakowie

Szczepan Twardoch

ur. 1979 r. – pisarz i publicysta. Autor odcina się od swoich młodzieńczych utworów, prozy pełnej zadziornej ekspresyjności.

W najwcześniejszych książkach (Obłęd rotmistrza von Egern, Sternberg) skłaniał się ku historiozoficznym fantazjom, na warsztat twórczy biorąc filozofię dziejów i ducha rewolucji. Zmianę tonu przynosi powieść Epifania wikarego Trzaski. Pisarz wychyla się w niej w stronę współczesności, włączając się m.in. w gorącą dyskusję na temat lustracji Kościoła katolickiego. Problem ten, choć w radykalniejszej wymowie, pojawia się także w thrillerze politycznym zatytułowanym Przemienienie, którego głównym bohaterem jest porucznik Służby Bezpieczeństwa. Świat tajnej, komunistycznej milicji został tam sportretowany z brutalną bezwzględnością. Radykalnie antykomunistyczną wymowę ma także kolejna książka Twardocha – Prawem wilka, zwłaszcza otwierające ów zbiór opowiadanie Bodhisattwa. Kolejnym dziełem pisarza jest sensacyjno-kryminalna powieść Zimne wybrzeża, której oś fabularna rozwija się głównie wokół problemów z polsko-niemiecką tożsamością bohatera Johanna Schmidta vel Johna Smitha. Tematyzowanie dylematów tożsamościowych odnajdziemy także w Wiecznym Grunwaldzie (2010), w którym Twardoch przygląda się antagonizmowi polsko-niemieckiemu przez pryzmat stereotypów narodowych. Narratorem jest Paszko, dziecko poczęte w wyniku gwałtu króla Kazimierza Wielkiego na norymberskiej mieszczce; będąc mieszańcem, bękartem, staje się okrutnym mordercą, sam szuka śmierci. Kiedy ją wreszcie znajduje – ginie w bitwie pod Grunwaldem – nie pogrąża się wcale w nicości, lecz zyskuje świadomość ogarniającą przeszłość i przyszłość. Z tej wędrówki płynąć ma wniosek, że wiara w Wieczny Grunwald (Ewiger Tannenberg), a więc niekończącą się walkę żywiołów narodowych, jest niebezpieczną, destrukcyjną iluzją. Rok później pojawił się zbiór sześciu opowiadań Tak jest dobrze, na różne sposoby problematyzujący życiowe porażki, brak akceptacji, lęk przed śmiesznością i upokorzeniem czy nieautentyczność ludzkich postaw. Rok 2012 przyniósł – w pełni już docenioną, powszechnie komplementowaną i nagradzaną (m.in. Paszport „Polityki”) – Morfinę, studium męskiej słabości, w którym po mistrzowsku splatają się trzy wątki: psychologiczny, historyczny i sensacyjny. Akcja powieści (zawierająca także partie retrospektywne) obejmuje trzy tygodnie 1939 r. Głównym bohaterem jest Konstanty Willemann, syn niemieckiego arystokraty i spolszczonej Ślązaczki. Wciągnięty przez żonę w zawiązującą się właśnie konspirację, staje się nowym wcieleniem Wallenroda. Powieść Twardocha pokazuje, że sprawy narodowe nierozerwalnie łączą się z seksualnością i są podszyte obłędem. Jako refren powraca opozycja: mocne kobiety – słabi mężczyźni. Dość wspomnieć, że w Morfinie mamy osobliwy tryb narracji – w opowieść pierwszoosobową włącza się nieustannie żeński głos, zmieniając narrację w trzecioosobową. Strategia użycia maski historycznej podyktowana została potrzebą pokazania pierwszego miesiąca okupacji hitlerowskiej jako czasu próby – próby charakteru przede wszystkim.

BIBLIOGRAFIA

proza:

  • Obłęd rotmistrza von Egern, Lublin: Fabryka Słów, 2005.
  • Sternberg, Warszawa: Super NOWA, 2007.
  • Epifania wikarego Trzaski, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2007.
  • Przemienienie, Dębogóra: Wydawnictwo Dębogóra, 2008.
  • Prawem wilka, Warszawa: Super NOWA, 2008.
  • Zimne wybrzeża, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2009.  
  • Wieczny Grunwald. Powieść zza końca czasów, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2010.
  • Tak jest dobrze, Warszawa: Powergraph, 2011.
  • Morfina, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.
  • Drach, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014.
  • Król, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016.
  • Lepiej, byś tam umarł (wspólnie z Mamedem Khalidovem), Warszawa: GW Foksal, 2017

  • Ballada o pewnej panience: wszystkie najważniejsze opowiadania, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2017

  • Królestwo, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018
  • Jak nie zostałem poetą, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019

  • Pokora, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020

inne książki:

  • Zabawy z bronią, Dębogóra: Wydawnictwo Dębogóra, 2009.
  • Wyznania prowincjusza, Warszawa: Fronda, 2010.
  • Sztuka życia dla mężczyzn, Warszawa: Świat Książki, 2013 [współaut. Przemysław Bociąga].
  • Wieloryby i ćmy, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015.

TŁUMACZENIA

angielski:

  • King of Warsaw [Król], tłum. Sean G. Bye, Amazon Publishing, 2020.

chorwacki:

  • Morfij [Morfina], tłum. Emilio Nuić, Zagreb: Hena com, 2018

czeski:

  • Morfium [Morfina], tłum. Michael Alexa, Brno: Host, 2017.

francuski:

  • Transfiguration [Przemienienie], tłum. Ewa Rawicz-Władyka, Paris:Bellicum: Terra Mare Éd., 2010.
  • Morphine [Morfina], tłum. Kamil Barbarski, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2016.
  • Drach, tłum. Lydia Waleryszak, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2018.

macedoński:

  • Morfium [Morfina], tłum. Ilija Trajkovski, Skopje, Begemot, 2016.

niderlandzki:

  • De koning [Król], tłum. Charlotte Pothuizen, Amsterdam: Nieuw Amsterdam, 2019.

niemiecki:

  • Morphin [Morfina], tłum. Olaf Kühl, Reinbek: Rowohlt Verlage, 2015.
  • Drach, tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt, 2016.
  • Wale und Nachtfalter: Tagebuch vom Leben und Reisen [Wieloryby i ćmy. Dzienniki 2007-2015], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Berlin Verlag 2019.
  • Der Boxer [Król], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Berlin Verlag 2018.

rumuński:

  • Morfina [Morfina], tłum. Cristina Godun, Kluż-Napoka: Casa Cărtii de Stiintă, 2015.

serbski:

  • Morfijum [Morfina], tłum. Jelena Ćirlić-Jović, Beograd: Dereta, 2016.

słoweński:

  • Morfij [Morfina], tłum. Staša Pavlović, Ljubljana: Cankarjeva založba, 2016.

śląski:

  • Drach: Edycyjŏ ślōnskŏ, tłum. Grzegorz Kulik, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018.

ukraiński:

  • Morfij [Morfina], tłum. Ostap Ukrainets, Charków: Ranok Publishing House, 2018

węgierski:

  • Morfium [Morfina], tłum. Gábor Körner, Budapeszt: Typotex, 2015.
  • A király [Król], tłum. Gábor Körner, Budapeszt: Typotex, 2018.

włoski:

  • Il re di Varsavia [Król], tłum. Francesco Annicchiarico, Palermo: Sellerio editore, 2020.
Wróć