Literatura

fot. Krzysztof Dubiel

Sylwia Chutnik

(ur. 1979) prozaiczka i przewodniczka miejska. Ukończyła kulturoznawstwo oraz Gender Studies na Uniwersytecie Warszawskim. Jest także działaczką społeczną, prezeską Fundacji MaMa, pracującej na rzecz poprawy sytuacji matek w Polsce. Laureatka „Paszportu Polityki” za rok 2008.

Zadebiutowała w roku 2008 powieścią Kieszonkowy atlas kobiet. Historie czterech osób, mieszkańców warszawskiej kamienicy: młodej kobiety z marginesu społecznego, mężczyzny o nieokreślonej tożsamości seksualnej, sędziwej uczestniczki powstania warszawskiego oraz zbuntowanej nastolatki przeplatają się w tej książce z socjologizującymi opisami grup kobiecych w ich naturalnych środowiskach (bazar, przychodnia lekarska, osiedle itp.). Całość tworzy oryginalny przewodnik po takiej Warszawie, jakiej próżno szukać w turystycznych przewodnikach; jest bezkompromisowym, mocno feminizującym studium kondycji najuboższych i odsuniętych poza społeczny nawias współczesnych mieszkańców stolicy.

W kolejnej powieści, zatytułowanej Dzidzia (2010) realizm ustępuje miejsca surrealizmowi i grotesce. Inna poetyka nie osłabia jednak krytycznych intencji autorki. Akcję swojej książki autorka umieszcza tym razem w podwarszawskich Gołąbkach, gdzie wraz z matką mieszka 16-letnia, kaleka od urodzenia dziewczynka, niezdolna do samodzielnego życia. Upośledzenie Dzidzi (bohaterka nie ma kończyn, cierpi na wodogłowie i nie może mówić) sprawia, że nijak nie może ona zaprotestować przeciwko przydzielanym jej, symbolicznym „funkcjom” lub rolom: kary za wojenne grzechy przodków, świętej czy trupa-kozła ofiarnego. Kalekie dziecko działa jak katalizator przemocy, a w jej „kalejdoskopowych” oczach odbijają się wszelkie polskie przywary. Drastyczne obrazy wykreowane przez pisarkę mogą budzić odruch sprzeciwu, ale trzeba je wziąć w ironiczny cudzysłów. Sugeruje to zwłaszcza język powieści: mocno kolokwialny i pozornie nieprzystający do ciężkiego tematu.

Pisarka, która zawodowo jest przewodniczką miejską, opublikwała też niekonwencjonalny przewodnik po Warszawie, zatytułowany Warszawa kobiet. Autorka proponuje w nim trasy po wybranych, najciekawszych dzielnicach Warszawy, ale przede wszystkim spacer po mieście kryjącym historie zamieszkujących je niegdyś kobiet: rzeźbiarek, nauczycielek czy pisarek.

BIBLIOGRAFIA

  • Kieszonkowy atlas kobiet, Kraków: Korporacja Ha!art, 2008.
  • Dzidzia, Warszawa: Świat książki, 2009.
  • Warszawa kobiet, Warszawa: Spółdzielnia Pracy Polityka, 2011.
  • Mama ma zawsze rację, Warszawa: Mamania, 2012.
  • Cwaniary, Warszawa: Świat Książki, 2012.
  • W krainie czarów, Kraków: Znak, 2014.
  • Jolanta, Kraków: Znak, 2015.
  • Smutek cinkciarza, Warszawa: Od deski do deski, 2016

TŁUMACZENIA:

chorwacki:

  • Džepni atlas žena [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Emilio Nuić, Zagreb: Hena com, 2017.

czeski:

  • Potvory [Cwaniary], tłum. Michala Benešová, Praga: Argo, 2014.
  • Kapesní atlas žen [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Martina Bořilová, Barbora Gregorová, Jan Jeništa, Lucie Zakopalová, Praha: Fra, 2014.

duński:

  • Slagssøstre [Cwaniary], tłum. Christian K. Vinther, Bøvlingbjerg: Vinther, 2019.

litewski:

  • Kišeninis moterų atlasas [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Vytas Dekšnys, Kaunas: Kitos, 2011.

niemiecki:

  • Weibskram [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Antje Ritter-Jasińska, Berlin: Vliegen Verlag, 2012.

rosyjski:

  • Karmannyj atlas ženŝin [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Jurij Czajnikov, Moskva: Novoe Lit. Obozrenie, 2011.

serbski:

  • Džepni atlas žena [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Snežana Ðukanović, Beograd: B&S, 2013.

słowacki:

  • Vreckový atlas zien [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Katarina Laucikova, Bratislava: Ladon, 2011.

węgierski:

  • Női zsebatlasz [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Zsuzsa Mihályi, Budapest: Typotex, 2015.
Wróć