(ur. 1973) – pisarz, dziennikarz, eseista, krytyk literacki, tłumacz. Autor monografii Labirynt i drzewo. Studia nad „Ulissesem" Jamesa Joyce'a i przewodnika po Dublinie. Jest redaktorem naczelnym pisma „Midrasz” i współtwórcą Dni Książki Żydowskiej.

Paziński jawi się jako spadkobierca i kontynuator żydowskich tradycji kulturowych i religijnych. Nagrodzony Paszportem „Polityki” i Nagrodą Literacką Unii Europejskiej Pensjonat przynosi podszytą autobiografizmem opowieść o rozpadzie dawnego świata i poszukiwaniu rodzinnych śladów. Bohater-narrator powraca do podwarszawskiego pensjonatu, w którym przed laty bywał z babcią; kobieta ta – podobnie jak inni mieszkańcy domu wypoczynkowego – to ocalona z Holocaustu Żydówka. Onegdaj tętniący życiem budynek dziś staje się coraz bardziej wymarły. Przeszłość nakłada się na teraźniejszość, zmarli towarzyszą żywym podczas przywoływania we wspomnieniach tego, co bezpowrotnie minione. Zostało ich już niewielu. Kolekcjonują pożółkłe widokówki, listy, fotografie i różne rupiecie. Toczą ideowe spory ogniskujące się wokół syjonizmu, komunizmu, problemów asymilacji czy – najszerzej – mówią o historii polskich Żydów, wydobywając z niej najbardziej dramatyczne wątki („żydowski los gniecie jak głaz”). Bohater Pensjonatu jest „ostatnim z łańcucha pokoleń”, który Zagładę zna jedynie z opowieści. Spłaca zaciągnięte u przodków długi, stając się depozytariuszem wspomnień. W efekcie pisarz w kolejnej książce, Ptasich ulicach, na którą składają się cztery opowiadania, pozostaje wierny zarówno poetyce Pensjonatu, jak i tematyce żydowskiej. Pojawia się tu pogrzebowy kondukt, który błądzi po cmentarnym labiryncie i wpada w „boczną odnogę czasu” (Kondukt), znikający w tajemniczych okolicznościach staruszek, którego ślad prowadzi do przedwojennej książki telefonicznej, znajdującej się w przeznaczonym do likwidacji antykwariacie (Staruszek); mamy obchody wybuchu powstania w getcie warszawskim, które stają się pretekstem do wspominania Izaaka Feldwurma (Manuskrypt Izaaka Feldwurma) czy przejmujące sceny czuwania przy zwłokach znajomej w otoczeniu przedmiotów budzących rozmaite wspomnienia (Mieszkanie). Motywem spajającym ów zbiór jest śmierć i odchodzący w niebyt świat, o którym przypominają choćby nieistniejące już dziś nazwy ulic: Orla, Gęsia, Wronia, Kacza. Smutek i nostalgia przeplatają się tu z subtelną ironią. W prozie Pazińskiego, która opiera się przede wszystkim na ogrywaniu zastanych motywów literackich, pobrzmiewają niezwykle czytelne inspiracje schulzowskie. Jan Gondowicz pisał o twórczości Pazińskiego: „Narracje metafizyczne Piotra Pazińskiego krążą po obrzeżach tego, co nazwano rzeczywistością wyniszczoną. Sięgają po magię postpamięci, dopisującej legendy światu ocalałych. Pustkę po ich odejściu wypełnia mitotwórcza praca wyobraźni”.

Moja przeszłość tkwi we mnie głęboko, lecz kiedy staram się do niej dotrzeć, natrafiam na wydrążoną pustkę, jakbym urodził się wczoraj, a wszystko, co dawniej się wydarzyło, było tylko gąszczem cienistych obrazów, zetlałych i rozsypanych w drobiny atomów [...]. Natłok tych obrazów stwarza iluzję pamięci i podobnie jak mnogość fotografii staje się namiastką życia.

Piotr Paziński

BIBLIOGRAFIA

proza:

• Pensjonat, Warszawa: Wydawnictwo Nisza, 2009.
• Ptasie ulice, Warszawa: Wydawnictwo Nisza, 2013.

inne:

• Labirynt i drzewo. Studia nad Ulissesem Jamesa Joyce’a, Wydawnictwo Austeria, 2005.
• Dublin z Ulissesem. Wraz ze słownikiem bohaterów Ulissesa, Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press, 2008.
• Rzeczywistość poprzecierana, Kraków: Znak, 2015

TŁUMACZENIA

angielski:

• The boarding house [Pensjonat], tłum. Tusia Dabrowska, McLean, IL: Dalkey Archive Press, 2018.

bułgarski:

• Pansion''t [Pensjonat], tłum. Vasil Velčev, Sofia: IK "Kolibri", 2016.

chorwacki:

• Pansion [Pensjonat], tłum. Dalibor Blažina, Zagreb: Hrvatsko Filosofško Društvo : Disput, 2014.

czeski:

• Letní byt [Pensjonat], tłum. Lucie Zakopalová, Praha: Havran, 2012.
• Ptačí ulice [Ptasie ulice], tłum. Michal Lebduška, Brno: Větrné mlýny, 2016.

francuski:

• Pension de famille [Pensjonat], tłum. Jean-Yves Erhel, Paris: Gallimard, 2016.

niderlandzki:

• Het pension [Pensjonat], tłum. Cela Pankiw, Sjef Vossen, Amsterdam: De Geus, 2019.

niemiecki:

• Die pension [Pensjonat], tłum. Benjamin Voelkel, Berlin: edition.fotoTapeta, 2014.

rosyjski:

• Pansionat [Pensjonat], tłum. Irina Adelgejm, Moskva: Tekst, 2018.

serbski:

• Pansion [Pensjonat], tłum. Snežana Dukanović, Novi Sad: Akademska Knjiga, 2013.

słoweński:

• Penzion [Pensjonat], tłum. Klemen Pisk, Maribor: Pivec, 2016.

węgierski:

• Panzió [Pensjonat], tłum. Lajos Pálfalvi, Budapest: Noran Libro, 2016.

włoski:

• La pensione [Pensjonat], tłum. Alessandro Amenta, Udine; Milano: Mimesis Edizioni, 2016.