Literatura

fot. Ela Lempp

Michał Komar

ur. 1946 - pisarz, eseista, autor licznych scenariuszy filmowych, sztuk teatralnych i audycji telewizyjnych, stały felietonista „Tygodnika Powszechnego”.

Autor wyspecjalizował się w typie pisarstwa, dla którego nie ma ani dobrej nazwy, ani dobrego powinowactwa. W swoich trzech ostatnich książkach, bardzo ciepło przyjętych przez krytykę, Michał Komar zręcznie miesza gatunki, żongluje różnorodnymi odmianami literackiej mowy; posługuje się szczególną formę tekstu, łatwo rozpoznawalną i oryginalną, będącą nie tylko swoistym znakiem firmowym tego pisarstwa, ale przede wszystkim tegoż pisarstwa nadrzędną zaletą. Co to za forma? Można by ją nazwać, z braku lepszych określeń, erudycyjną opowieścią, ewentualnie – fabularyzowanym esejem, formą synkretyczną, łączącą cechy prozy artystycznej i dyskursywnej. Ale to za mało (i wymijająco) powiedziane. Zarazem bowiem jest to forma nie dająca się zredukować tak do jednego, jak i drugiego porządku lektury. O obrotach losów i ciał, Trzy, Bestiariusz codzienny należałoby w pierwszej kolejności skojarzyć z erudycyjnym popisem. Nie dziwi więc, że proza Komara podoba się zarówno tym czytelnikom, którzy, nieco staroświecko, przypisują literatom olimpijską mądrość, jak i tym odbiorcom, którzy potrafią docenić urodę atrakcyjnej, porywającej opowieści. Najtrudniej jednak powiedzieć, czym się w swych fabularyzowanych esejach Komar zajmuje, ponieważ łatwiej byłoby wymienić fenomeny, które przemilcza. Najkrócej mówiąc, pisarz gromadzeni i zestawia w nieoczywiste konfiguracje najróżniejszych smaczki, jakie można wydobyć studiując stare księgi i nowsze opracowania dotyczące historii, obyczaju, polityki, antropologii, wojskowości, dziejów estetyki i tuzina innych zagadnień. Katalog spraw czy indeks postaci ciągnąłby się przez wiele stron. Wytrwały komentator tego pisarstwa, Marek Zaleski, wskazuje na stałe elementy eseistycznego pisarstwa Michała Komara: „gra przypadku i skrzek rzeczywistości, paradoksalność naszej kondycji, szyderstwo z tęsknot do rozstrzygnięć ostatecznych, sondowanie nieprzejrzystości świata i stoicka pochwała kapryśności losu”.

BIBLIOGRAFIA

  • Piekło Conrada (szkice historycznoliterackie), Warszawa: Czytelnik, 1978.
  • Czarownice i inni (eseje), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1980.
  • Prośba o dobrą śmierć (szkice historyczne), Warszawa: Czytelnik, 1993.
  • O obrotach losów i ciał (eseje), Warszawa: WAB, 1998.
  • Trzy (opowieści eseistyczne), Warszawa: WAB, 2000.
  • Bestiariusz codzienny (eseje), Warszawa: WAB, 2003.
  • Wtajemniczenia (powieść), Warszawa: Świat Ksiązki, 2009.
Wróć