Literatura

fot. Krzysztof Dubiel

Mariusz Szczygieł

(ur. 1966) reporter, dziennikarz prasowy, dawniej także telewizyjny i radiowy. Laureat European Book Prize, francuskiej nagrody Prix AMPHI we Francji, czeskiej Gratias Agit, radiowego Melchiora („za inspirację dla reporterów Polskiego Radia”), Nagrody Nike Czytelników, Nagrody im. Beaty Pawlak, finalista Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus i Nagrody Literackiej „Nike”.

Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pracę zaczął zaraz po maturze jako reporter w tygodniku „Na przełaj”. Pisał odważne teksty o subkulturach, homoseksualistach, narkotykach, niektóre uznane za przełomowe i nowatorskie. Szybko przeszedł do tworzącego się właśnie zespołu dziennikarskiego „Gazety Wyborczej”. Po kilku latach zainteresowała się nim telewizja: w latach 1995-2001 współtworzył i prowadził talk-show Na każdy temat w TV Polsat. Wydał wtedy swoją pierwszą książkę z reportażami: Niedziela, która zdarzyła się w środę (1996). Rok po zakończeniu współpracy z telewizją powrócił do „Gazety Wyborczej”, od roku 2004 jest zastępcą szefa i redaktorem dodatku „Duży Format”. Dzięki przypadkowemu spotkaniu z Heleną Vondráčkovą zainteresował się kulturą czeską, nauczył języka i wydał książkę Gottland (2006), przełożoną na kilkanaście języków. Na Uniwersytecie Warszawskim przez szereg lat prowadził autorskie seminaria warsztatowe z reportażu. Wspólnie z Pawłem Goźlińskim i Wojciechem Tochmanem założył Instytut Reportażu (2009).

BIBLIOGRAFIA

  • Niedziela, która zdarzyła się w środę (zbiór reportaży), Warszawa: Wydawnictwo EmKa 1996; Czarne 2011.
  • Na każdy temat. Talk show telewizyjny do czytania jako książka (współautor: Witold Orzechowski), Warszawa:  Wydawnictwo Orgelbrandów 1997.
  • Gottland (zbiór reportaży), Wołowiec: Czarne, 2006.
  • 20. 20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła (pomysł, układ i komentarze Mariusz Szczygieł; zbiór reportaży), Wołowiec: Czarne 2009.
  • Zrób sobie raj, Wołowiec: Czarne 2010.
  • Kaprysik. Damskie historie, Warszawa: Agora, 2010.
  • Láska nebeská, Warszawa: Agora, 2012.
  • Antologia polskiego reportażu XX wieku - 100/XX (t.1 i 2), Wołowiec 2014.
  • Antologia polskiego reportażu XX wieku - 100/XX + 50 (t. 3), Wołowiec 2015.
  • Projekt: prawda, Warszawa: Dowody na Istnienie, 2016.
  • Nie ma, Warszawa: Dowody na Istnienie, 2018.

  • Osobisty przewodnik po Pradze, Warszawa: Dowody na Istnienie, 2020.

teksty w antologiach:

  • Kraj Raj, [Warszawa]: Oficyna Wydawnicza Rytm, [1993] – nie ma tych informacji na książce (teksty: Życie Stefanka K.; Klatka; Czego się boi młodzież w Koluszkach?; Kamienny kwiat).
  • Wysokie Obcasy. Twarze, Kraków: Znak, 2003 (tekst: Życie jest mężczyzną).
  • Cała Polska trzaska, Warszawa: Prószyński i Spółka, 2006 (teksty: Reality; Wesele. Reaktywacja – razem z Marcinem Fabjańskim, Anną Fostakowską, Jackiem Hugo-Baderem, Włodzimierzem Nowakiem i Teresa Torańską).
  • Zaraz wracam. Antologia, pomysł, wybór, opracowanie, posłowie: Marta Mizuro, Wojciech Browarny, Marcin Hamkało, Wrocław: Centrum Kultury Zamek, 2008 (tekst: Cudowna sobota).
  • Projekt mężczyzna, red. Justyna Sobolewska, Agnieszka Wolny-Hamkało, Kraków: Dellikatesy, 2009 (tekst: Dowód).
  • 20. 20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła, pomysł, układ i komentarze Mariusz Szczygieł, Wołowiec: Czarne 2009 (teksty: Jak Jadźka miała wstawić zęby; Polska w ogłoszeniach; Zabierz nas do Diamentu; Usta są zawsze gorące – razem z Wojciechem Staszewskim).

TŁUMACZENIA

angielski:

  • Gottland. Mostly True Stories from Half of Czechoslovakia, tłum. Antonia Lloyd-Jones, Nowy Jork: Melville House Books, 2014.

bułgarski:

  • Gotland, tłum. Milena Mileva, Sofiâ: Paradoks, 2013.
  • Napravi si raj [Zrób sobie raj], tłum. Milena Mileva, Sofiâ : Paradoks, 2018.

czeski:

  • Gottland, tłum. Helena Stachová, Praha: Dokořán, 2007.
  • Libůstka [Kaprysik. Damskie historie], tłum. Helena Stachová, Praha: Dokořán, 2011.
  • Udělej si ráj [Zrób sobie raj], tłum. Helena Stachová, Praha: Dokořán, 2011.
  • Láska nebeská, tłum. Helena Stachová, Praha: Dokořán, 2012.
  • Projekt: pravda, tłum. Helena Stachová, Praha: Dokořán, 2016.
  • Není [Nie ma], tłum. Helena Stachová, Praha: Dokořán, 2019.

estoński:

  • Gottland, tłum. Hendrik Lindepuu, Tartu: Hendrik Lindepuu Kirjastus, 2014.

francuski:

  • La vie est un reportage. Anthologie du reportage littéraire polonais, red. Margot Carlier, Montricher: Les Editions Noir sur Blanc, 2005 (tekst: Reality, tłum. Maryla Laurent).
  • Gottland, tłum. Margot Carlier, Paris: Actes Sud, 2008.
  • Chacun son paradis [Zrób sobie raj], tłum. Margot Carlier, Paryż: Actes Sud, 2012.

galicyjski:

  • Gottland, tłum. (z angielskiego) Moisés Barcia, Cangas do Morrazo, Galiza: Rinoceronte, 2018.

hiszpański:

  • Gottland, tłum. Maria Dolores Pérez, Barcelona: Acantilado, 2011.

niderlandzki:

  • Geen stap zonder Bata [Gottland – wybór], tłum. Jacques Dehue, Amsterdam: Querido Fosfor, 2018.

niemiecki:

  • Von Minsk nach Manhattan. Polnische Reportagen, tłum. Martin Pollack, Joanna Manc, Renate Schmidgall, Wien: Zsolnay-Verlag 2006 (tekst: Reality, tłum. Martin Pollack).
  • Gottland, tłum. Esther Kinsky, Frankfurt am Main: Shurkamp, 2008.

rosyjski:

  • Gottlend, tłum. Polina Kozerenko, Moskwa: NLO, 2009.

rumuński:

  • Gottland, tłum. Ana Maria Luft, Bukareszt: Editura Art, 2014.
  • Raiul pe pământ [Zrób sobie raj], tłum. Cristina Godun, Bucureşti: Editura Art, 2017.

serbski:

  • Gotland, tłum. Iwanka Dimitrijewicz, Belgrad: Služebni glasnik, 2013.

słowacki: 

  • Gottland, tłum. Miroslav Zumrík, Bratysława: Premedia, 2012.
  • Urob si raj [Zrób sobie raj], tłum. Miroslav Zumrík, Žilina: Absynt, 2019.

słoweński:

  • Gottland, tłum. Jana Unuk, Ljubljana: Založba Sanje, 2012.

szwedzki:

  • Ouvertyr till livet, red. i tłum. Maciej Zaremba, Stokholm: Brombergs 2003 (tekst: Inte ett steg utan Bata [Ani kroku bez Baty], tłum. Maciej Zaremba).

ukraiński:

  • Gottliend [Gottland], tłum. Bogdan Matiasz, Kijów: Granit, 2010.
  • Zrobi sobì raj [Zrób sobie raj], tłum. Andrìj Bondar, Kiïv: Tempora, 2011.

węgierski:

  • Gottland, tłum. Mihályi Zsuzsa, Budapest: Európa, 2009.
  • Teremts magadnak édenkertet! [Zrób sobie raj], tłum. Mihályi Zsuzsa, Budapeszt: Europa Konyvkiado, 2012.

włoski:

  • Gottland, tłum. Marzena Borejczuk, Roma: Nottetempo, 2009.
  • Reality [Kaprysik], tłum. Marzena Borejczuk, Rzym: Nottetempo, 2011.
  • Fatti il tuo paradiso [Zrób sobie raj], tłum. Marzena Borejczuk, Rzym: Nottetempo, 2012.
Wróć