(1919-2011) – poeta, prozaik, dramatopisarz, krytyk literacki, historyk literatury, tłumacz, emerytowany profesor Université Libre w Brukseli. Debiutował w prasie literackiej w 1938 r., podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 roku, w czasie okupacji niemieckiej aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym. Po wojnie osiadł w Belgii; od 1958 r. publikował także w kraju. Pisał w językach polskim i francuskim.

Dorobkiem literackim Mariana Pankowskiego można by obdzielić kilku twórców. To bez wątpienia jeden z najciekawszych i ciągle jeszcze mało znanych pisarzy mieszkających i tworzących poza granicami kraju. Recepcja jego dzieła w Polsce miała kilka etapów. Pod koniec lat 50. Pankowski znalazł się w grupie twórców emigracyjnych, którym pozwolono oficjalnie wydawać niektóre książki w kraju. Bardziej odważne – tak politycznie, jak obyczajowo – dzieła Pankowskiego ukazały się dopiero w latach 80., m.in. najbardziej okazałe tomy prozy: Matuga idzie, Pątnicy z Macierzyzny, Rudolf. Nieco później pojawiło się zainteresowanie dorobkiem dramaturgicznym Pankowskiego. Kolejny etap żywej recepcji przypada na pierwsze lata XXI wieku. Najbardziej znaczącym wydarzeniem było wznowienie powieści Rudolf. Z uwagi na to, iż Pankowski chętnie sięga po tematy drażliwe na granicy prowokacji – stał się jednym z patronów młodych polskich pisarzy, swoistą ikoną artysty krytycznego, niepokornego, zadziornego. Na czoło twórczości literackiej Mariana Pankowskiego wysuwa się proza. Na szczególną uwagę zasługuje kilka wyśmienitych pozycji wydanych w ostatnich latach – przede wszystkim zaskakująca i przejmująca mikropowieść Z Auszwicu do Belsen. Po 50 latach autor wraca do doświadczeń wyniesionych z pobytu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych. Nie jest to jednak proza wspomnieniowa czy martyrologiczna, lecz próba rekonstrukcji świadomości młodziutkiego podówczas więźnia. To, co się zdarzyło za drutami obozów, jest tutaj ujmowane w kategoriach dziwacznego, zarazem przerażającego i fascynującego, spektaklu językowego. Równie intrygują – choć z innego powodu – dwa tomy prozy, w których Pankowski zajął się fenomenem miłości wieku senioralnego. Spóźnieni kochankowie pojawiają się na kartach dwu opowiadań wypełniających tom W stronę miłości oraz w krótkiej powieści Bal wdów i wdowców. Za książkę Ostatni zlot aniołów otrzymał Nagrodę Literacką Gdynia 2008 w kategorii Proza.

BIBLIOGRAFIA (WYBRANE DZIEŁA OPUBLIKOWANE PO R. 1990)

• Powrót białych nietoperzy [powieść], Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1991.
• Zielnik złotych śniegów [poezja], Lublin: FIS, 1993.
• Putto [powieść], Poznań: Softpress, 1994.
• Teatrowanie nad świętym barszczem. Wybór utworów dramatycznych, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1995.
• Ksiądz Helena. Wybór utworów dramatycznych, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996.
• Balustrada [opowiadania], Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1996.
• Fara na Pomorzu [powieść], Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997.
• Lida [opowiadania], Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1997.
• Moje słowo prowincjonalne [poezja], Sanok: Muzeum Historyczne, 1998.
• Z Auszwicu do Belsen. Przygody [powieść], Warszawa: Czytelnik, 2000.
• Pięć dramatów, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 2001.
• W stronę miłości [opowiadania], Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2001.
• Złoto żałobne [opowiadania], Koszalin: Millennium, 2002.
• Rudolf, Kraków: Korporacja Ha!art, 2005.
• Bal wdów i wdowców [powieść], Kraków: Korporacja Ha!art, 2006.
• Pątnicy z Macierzyzny, Kraków: Korporacja Ha!art, 2006.
• Ostatni zlot aniołów, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Polityczne / Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego, 2007.
• Była Żydówka, nie ma Żydówki, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Polityczne, 2008.
• Niewola i dola Adama Poremby, Kraków: Korporacja Ha!art, 2009.
• Tratwa nas czeka, Kraków: Korporacja Ha!art, 2010.
• Nastka, śmiej się!, Kraków: Korporacja Ha!art, 2013.