Literatura

fot. Ela Lempp

Małgorzata Saramonowicz

ur. 1964 – powieściopisarka i dziennikarka.

Debiutowała w 1989 r. napisaną wspólnie z Andrzejem Saramonowiczem powieścią Akropoliada, lecz zwróciła na siebie uwagę samodzielną publikacją dopiero siedem lat później. Jej powieść Siostra stała się najgłośniejszym wydarzeniem literackim jesieni roku 1996. Ów thriller psychologiczny wzniecił żywiołową dyskusję. Spierali się o tę książkę nie tylko krytycy literaccy. Siostra pojawiła się bowiem w momencie, w którym publiczna debata na temat konieczności wprowadzenia w Polsce ustawy antyaborcyjnej weszła w apogeum. Fabuła tej powieści przedstawia się następująco: młoda kobieta na wieść, że jest w ciąży, zapada w śpiączkę. Lekarze nie potrafią znaleźć przyczyny jej stanu. Jedynym człowiekiem, który wpada na trop rozwiązania zagadki, jest zrozpaczony mąż bohaterki: jego żona była w dzieciństwie zmuszana przez brata do praktyk kazirodczych, a matka rodzeństwa przymykała na to oko. Lekarze sugerują, że niezawodnym sposobem wyrwania kobiety z zagrażającego jej życiu letargu jest aborcja, na którą mąż nie chce wyrazić zgody. Nawiązywanie do nośnej i szeroko dyskutowanej problematyki to pewna właściwość prozy Saramonowicz. Chwytem tym posłużyła się także w swojej drugiej powieści – Lustra (1999). Tym razem pisarka nawiązała do sporów o eutanazję oraz wielu dyskusji, jakie były i nadal są prowadzone w mediach, traktujących o terrorze młodości i urody, którego ofiarami stały się głównie dojrzałe kobiety. Bohaterkami Luster są właśnie kobiety doświadczające, czym jest starość. Oto staruszka z lęku przed śmiercią zabija swoją młodą opiekunkę. Winić należy tytułowe lustra, które oczywiście beznamiętnie informują o kolejnych zmarszczkach i siwych włosach… Pisał o tej powieści Jan Gondowicz: „Lustro – to milczący stróż naszego »ja«, świadek naszej prawdy i naszych póz. Łgać przed lustrem – to najtrudniejsze z kłamstw. Pisać o lustrach – to wnikać w sekret tożsamości. »Czy to naprawdę ja?« – pyta wpatrzona w lustro stara kobieta...”.

Gdyby Edgar Allan Poe miał córkę, a ta córka miała córkę, a ta córka miała córkę – łatwiej byłoby pojąć, skąd się wzięła Małgorzata Saramonowicz.

Gazeta Wyborcza

BIBLIOGRAFIA

  • Siostra, Warszawa: W.A.B., 1996; wznow. tamże, 1999.
  • Lustra, Warszawa: W.A.B., 1999.
  • Sanatorium, Warszawa: W.A.B., 2005.
  • Xięgi Nefasa, Kraków: Znak, 2016.

TŁUMACZENIA

niderlandzki:

  • Zus [Siostra], tłum. Karol Lesman, Breda: De Geus, 1999.

niemiecki:

  • Die Schwester [Siostra], Hamburg: Rotbuch-Verl., 2000.
  • Spiegel [Lustra], Hamburg: Rotbuch-Verl., 2002.

litewski:

  • Sesė [Siostra], Wilno: Alma Littera, 2000.
Wróć