(ur. 1953) – historyk, krytyk literacki i eseista, dramaturg. Od 1985 r. mieszka w Paryżu, pracuje jako dziennikarz radia France International.

Przez kilka lat wysyłał z Paryża do Polski teksty eseistyczne, które regularnie publikowała „Gazeta Wyborcza”, a następnie dziennik „Rzeczpospolita”. Swoją przygodę z pisarstwem zaczął od krytyki literackiej i akademickiej refleksji o literaturze. W jakiejś mierze pozostał wierny tym domenom, tyle że od samego początku wielką ambicją Krzysztofa Rutkowskiego było poszukiwanie „formy bardziej pojemnej”, czyli gatunku, który łączyłby zalety prozy artystycznej, eseju i rozprawy naukowej. Chodziło mu zapewne o to, żeby jego prace mogli z przejęciem czytać nie tylko zawodowi literaturoznawcy. Otwartą na szerszą publiczność książką jest Braterstwo albo śmierć. Zabijanie Mickiewicza w Kole Sprawy Bożej (1989). Rzecz traktuje o najbardziej burzliwym i tajemniczym okresie życia Mickiewicza – współpracy z podejrzanym mistykiem z Litwy, Towiańskim. We wstępie Rutkowski pisze: „Braterstwo albo śmierć zachowuje w mym przekonaniu pewną wartość, dotyczy bowiem nie tylko konkretnych wydarzeń historycznych, lecz opowiada też o drzemiącej w każdym z nas tęsknocie do mistrza i pana, o błądzeniu po manowcach w poszukiwaniu prawdy, a niekiedy – świętości”. Przestrogę przed tyranią złudzeń i dyktatem fałszywych proroków autor formułuje również na kartach Kościoła Świętego Rocha (2001), zbioru przypowieści o tajemniczej dzielnicy Paryża zwanej „Małą Polską”. Krzysztof Rutkowski najlepiej znany jest czytelnikom jako autor publikowanych na łamach poczytnych dzienników Paryskich pasaży, cyklu esejów zebranych po czasie w trzech tomach – obok tomu tytułowego (1995) są to: Raptularz końca wieku (1997) i Śmierć w wodzie (1998). Zapiski Rutkowskiego nawiązują w nazwie i idei od prac Waltera Benjamina, który pisał: „Pasaże: budowle, galerie, którym brak strony zewnętrznej. Jak snom”. Dla polskiego eseisty pasaż staje się nową formą literacką, równie pojemną jak powieść. Dzięki pasażom możliwe jest przechodzenie od świata faktów historycznych do aury mitycznego miasta, a barwny język ożywia dokument. Autor opisuje skrupulatnie wszystko, co go otacza: ludzi, książki, zdarzenia, wynalazki, czas pracy i czas zabawy, czas beztroski i czas trwogi. Przede wszystkim zaś opisuje Paryż, w którym jak w soczewce zbiegają się wszystkie cechy współczesności. Rutkowski jest także autorem dwuczęściowej książki zatytułowanej Mistrz. Widowisko (1996). Część pierwsza, „napisana prozą – czytamy w odautorskim wstępie – opowiada o przygodach Adama Mickiewicza z francuską policją, z kobietami i towiańczykami. Część druga, napisana w formie dramatu, przedstawia owe przygody inaczej. Esej pokazuje to, co było, dramat – to, co mogło być”.

BIBLIOGRAFIA (WYBRANA)

• Ani było, ani jest. Szkice literackie, Warszawa: Czytelnik, 1984.
• Przeciw (w) literaturze. Esej o poezji czynnej Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury, Bydgoszcz: Pomorze 1987.
• Męczennice z Saint-Denis. Opowiadania, Warszawa: Fundacja Büchnera, 1991.
• Paryskie pasaże. Opowieść o tajemnych przejściach, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 1994.
• Stos dla Adama albo Kacerze i kapłani, Warszawa: Bellona, 1994.
• Mistrz. Widowisko, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 1996.
• Śmierć w wodzie, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 1999.
• Kościół św. Rocha. Przepowieści, Warszawa: Czytelnik, 2001.
• Zakochany Stendhal. Dziennik wyprawy po imię, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2006.
• Ostatni pasaż, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2007.
• Requiem dla moich ulic, 2008.
• Wokulski w Paryżu, 2010.
• Dar Anioła, 2012.

TŁUMACZENIA

francuski:

• Les passages parisiens: chroniques d'un écrivain polonais [Paryskie pasaże: opowieść o tajemnych przejściach], Paris: Exils Éd., 1998.

niemiecki:

• Notizen am Ende des Jahrhunderts, tłum. Nina Kozlowski, Hamburg: Rospo, 1999.