Literatura

fot. Krzysztof Szymoniak

Krzysztof Kuczkowski

poeta, ur. 1955 w Gnieźnie, ukończył filologię polską na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach osiemdziesiątych zamieszkał w Sopocie, gdzie w 1993 roku założył Dwumiesięcznik Literacki „Topos”, którym kieruje do dziś. Organizator Ogólnopolskiego Konkursu im. Rainera Marii Rilkego i Festiwalu Poezji w Sopocie. Debiutował tomikiem Prognoza pogody (1980), opublikował dwanaście zbiorów wierszy. Pracował m.in. jako redaktor w „Tygodniku Sopot”, redaktor naczelny pisma „Gitara i Bas”, wykładał na Podyplomowych Studiach Literacko-Artystycznych UJ, obecnie jest dyrektorem sopockiego Dworku Sierakowskich – jednego z głównych ośrodków życia kulturalnego w mieście.

Drogę twórczą Kuczkowskiego-poety można podzielić na kilka etapów. Zaczynał od studenckich działań z grupą Drzewo, która pozostawała pod wpływem lingwizmu spod znaku Edwarda Balcerzana. Po 1981 roku, w okresie stanu wojennego, przez kilka lat nie publikuje nowych wierszy, przechodzi trwającą wiele lat ciężką chorobę, doświadczenia te poskutkują ważnymi życiowymi i literackimi przewartościowaniami. Okres poznańsko-gnieźnieńskiej młodości zamyka generacyjnym poematem Stado. Od lat dziewięćdziesiątych zaczyna się okres indywidualnych poszukiwań poety, w których z jednej strony dochodzi do głosu przywiązanie do tradycyjnie pojmowanej metafizyki, z drugiej zaś przeświadczenie o niemożności pełnego wyrażenia duchowych doświadczeń. Poezja zaczyna być wtedy, kiedy otwiera się na to, co jest od niej większe, co nie mieści się w wierszu. Stąd maksymalizm poetycki, bo dużej uwagi wymaga zamach na wszystko – twierdzi Kuczkowski. Ten „zamach na wszystko” oznacza jednak zarazem przyznanie, że całości nie da się ogarnąć, a człowiek skazany jest na zetknięcie z tajemnicą. Jest Kuczkowski autorem, który ma za sobą uważną lekturę poezji Różewicza i dramatów Becketta. Wyraża pewność (inaczej niż Różewicz w poemacie Spadanie) co do istnienia „osi i środka”, poczucie absurdu zamienia zaś na afirmatywny stosunek do wiary opartej na paradoksie. Inne ważne inspiracje to twórczość Wiliama Blake’a, Rainera Marii Rilkego, Thomasa Stearnsa Eliota, Czesława Miłosza. Erudycyjne zaplecze nie sprawia jednak, że poeta ogranicza się w swoich wierszach do klasycyzującego decorum, wręcz przeciwnie, jego poezja jest zanurzona we współczesności, operuje różnymi odcieniami ironii, korzysta z dorobku surrealistów, a także prowadzi polemikę z postmodernizmem. Krzysztof Kuczkowski stara się nie ulegać naporowi popkultury, ale nie zamyka się na to, co uważa w niej za dobre i inspirujące. Opisuje cywilizację, która odcięła się od chrześcijańskich korzeni i funkcjonujących w niej bohaterów, konfrontowanych z nicością oraz wystawionych na szumy medialne i aksjologiczny chaos. Tony te dochodzą do głosu szczególnie wyraźnie w ostatnich tomikach: Dajemy się jak dzieci prowadzić nicości (2007), Wiersze [masowe] i inne (2010). Zainteresowania teatralne i muzyczne poety objawiły się także poprzez performatywny sposób prezentacji własnych utworów – jak w poetycko-muzycznym spektaklu Opowieść o truposzu inspirowanym filmem Jima Jarmuscha Truposz – gdzie na scenie towarzyszył mu bluesman Roman Puchowski. Spektakl miał też swoją wersję radiową prezentowaną na scenie teatralnej Trójki (2008). Warto podkreślić, że osobowość Kuczkowskiego jest wspólnototwórcza – przez prawie ćwierć wieku kierowania „Toposem”, redagowania towarzyszącej dwumiesięcznikowi serii poetyckiej (ponad 130 tytułów), poeta nie tylko stał się ważnym animatorem życia literackiego jako redaktor spiritus movens tego czasopisma, ale także skupił wokół siebie grono twórców, którzy utworzyli konfraternię poetów Topoi, przez profesora Jarosława Ławskiego nazwaną „konstelacją Toposu”. Laureat licznych nagród, m.in. Nagrody Specjalnej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007), Srebrnego Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2008), Nagrody Nowej Okolicy Poetów za dorobek poetycki (2008). Tłumaczony na języki angielski, chorwacki, czeski, francuski, niemiecki, rosyjski, serbski. Mieszka w Gdyni-Orłowie.

– Artur Nowaczewski

BIBLIOGRAFIA

poezja:

zbiory wierszy:

  • Prognoza pogody, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1980.
  • Pornografia, Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego, Poznań 1981.
  • Ciało, cień, Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego, Bydgoszcz 1989.
  • Trawa na dachu, Oficyna Sopot, Sopot 1992.
  • Widok z dachu, Wydawnictwo Granit, Gdańsk 1994.
  • Stado (z Krzysztofem Szymoniakiem), Professional Music Press, Gdynia 1995.
  • Anioł i góra, Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego, Bydgoszcz 1996.
  • Niebo w grudniu, Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego, Bydgoszcz 1997.
  • Tlen, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2003.
  • Pieśń miłości, pieśń doświadczenia (z Wojciechem Kassem), Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego, Bydgoszcz 2006.
  • Dajemy się jak dzieci prowadzić nicości, Bernardinum – Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Pelplin – Sopot 2007.
  • Wiersze [masowe] i inne, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2010.

wybory wierszy:

  • Wieża widokowa: wybór wierszy 1978–1998, Professional Music Press, Gdynia 1998.
  • Kładka. Wiersze duchowe, Republika Ostrowska, Ostrów Wielkopolski 2016.

ważniejsze antologie:

  • Między słowem a światłem. Poezja i malarstwo współczesnych artystów z Wybrzeża, wstęp i wybór Kazimierz Nowosielski, Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk 2006.
  • Poza słowa. Antologia wierszy 1976–2006, wstęp, wybór i redakcja Tadeusz Dąbrowski, słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2006.
  • Cдeлaнo в Пoльшe, вeк – XX (Wykonano w Polsce – wiek XX, antologia), wybrał i przełożył Andrej Bazylewski, Zbyteczny Teatr i Wydawnictwo WAHAZAR, Moskwa 2009.
  • Do przyjaciela wroga. Niemcy w poezji polskiej. Antologia, zredagował Piotr Roguski, Antologia, Katowice 2010.
  • Bludné kořeny / Wayward Roots, Robert Hýsek & Matthew Sweney (red.), Palacký University, Olomouc, Olomouc 2014.
  • Konstelacja Toposu, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2015.

redakcja:

  • Podróż do Gdańska. Jubileuszowa antologia wierszy, Maszoperia, Gdańsk 2009. [wstęp, wybór, redakcja].
  • Six poets. Twenty eight poems, Sześciu poetów: dwadzieścia osiem wierszy, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2011. [redakcja].
Wróć