Literatura

Katarzyna Grochola

(ur. 1957) pisarka i felietonistka. Jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych polskich autorek tak zwanej literatury kobiecej. Wyspecjalizowana w pewnej odmianie romansu, przebojem wdarła się do księgarń. Jej powieści (zwłaszcza seria Żaby i anioły) utrzymywały się na szczytach list sprzedaży.

Czytelniczki zagłosowały na jej książki pieniędzmi i za nic miały głosy krytyki literackiej. Przez wydawców Grochola reklamowana była jako polska Helen Fielding, a bohaterka Żab i aniołów, Judyta, jako odpowiedź na Bridget Jones. Ten chwyt promocyjny miał pomóc w sprzedaży, narobił jednak zamieszania, ponieważ Judyta i Bridget nie mają zbyt wiele wspólnego ze sobą: różnią je stan cywilny, pochodzenie, doświadczenia, dzietność oraz otoczenie. Judyta po rozwodzie wyjeżdża poza granice wielkiego miasta, siedliska wszelkiego zła, buduje dom, osiedla się, zapuszcza korzenie w trosce o siebie i córkę; Bridget zaś jest niezamężną dziewczyną, która boi się stabilizacji i dobrze czuje się tylko w rytmie wielkiego miasta. „Singielka” (słowo to na przełomie ubiegłego i obecnego wieku zrobiło karierę, wyparło obarczoną negatywnymi skojarzeniami „starą pannę”) w obu przypadkach (Judyty i Bridget) znaczy co innego. Postać zbudowana przez Helen Fielding przełamuje stereotypy związane z „wiekiem balzakowskim” i koniecznością zamążpójścia. Katarzyna Grochola zaś pokazała, że życie kobiety rozwiedzionej nie kończy się, a młodość nie ma wiele wspólnego z metryką. Oszałamiająca kariera Żab i aniołów ma swoje źródło nie tylko w wartości literackiej; flirtując z konwencją chick-litu Grochola pokazała, że tekst literacki może spełniać różne funkcje: pocieszać, radzić, nawoływać do zdrowego rozsądku, dyskutować (w podstawowym wymiarze) ze zjawiskami społecznymi. Bohaterki Grocholi są rozważne i romantyczne zarazem: dostrzegają niebezpieczeństwa czyhające w baśniowych scenariuszach (pocałowana żaba nie przemienia się w księcia), zakochują się, ale i biorą odpowiedzialność za swoje życie i decyzje, zarabiają pieniądze i zyskują niezależność finansową, walczą nie tylko o własny pokój, ale nawet dom.

Kolejne powieści Grocholi i przynosiły zyski finansowe, i pomagały zwracać uwagę na trudne sprawy. Trzepot skrzydeł, powieść z 2008 roku, była potężnym narzędziem wspomagającym kampanię przeciw przemocy domowej. Choć Katarzyna Grochola próbuje utrzymywać w swoim zasięgu istotną, konserwatywną grypę czytelniczek, to jej powieści mają potencjał emancypacyjny.

Olbrzymia popularność powieści Grocholi przyniosła jej rozpoznawalność wykraczającą poza granice księgarń i Dyskusyjnych Klubów Książki. Media szybko zareagowały na to wyjątkowe zjawisko. Dwie części cyklu Żaby i anioły, czyli Ja wam pokażę! z 2001 roku i Nigdy w życiu! z 2004 roku zostały zekranizowane (Ja wam pokażę! wyreżyserował w 2004 roku Ryszard Zatorski, scenariusz napisała Ilona Łepkowska, a w rolę Judyty wcieliła się Danuta Stenka; Nigdy w życiu! w 2006 roku wyreżyserował Denis Delić, scenariusz napisali Cezary Harasimowicz i Katarzyna Grochola, Judytę zagrała Grażyna Wolszczak; na potrzeby TVP zrealizowano rok później serial, w którym Judytą została Edyta Jungowska). Katarzyna Grochola wzięła też udział w programie „Taniec z gwiazdami” (TVN, 2010). Sympatia czytelniczek i widzów doprowadziła pisarkę do półfinału turnieju.

Katarzyna Grochola z czasem przeszła na pozycję klasyczki wśród twórczyń polskiej literatury popularnej, swoistego autorytetu – umiejętnie godzi role pisarki i celebrytki.

BIBLIOGRAFIA

powieści:

  • Przegryźć dżdżownicę, Warszawa: Wydawnictwo Do.,, 1997.
  • Nigdy w życiu! (tom I serii Żaby i anioły), Warszawa: Libros – Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, 2001.
  • Serce na temblaku (tom II serii Żaby i anioły)Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2002.
  • Ja wam pokażę! (tom III serii Żaby i anioły), Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2004.
  • Osobowość ćmy, Warszawa, Wydawnictwo Autorskie, 2005.
  • A nie mówiłam! (IV tom serii Żaby i anioły), Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2006.
  • Trzepot skrzydeł, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
  • Kryształowy Anioł, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.
  • Zielone drzwi, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010.
  • Makatka (współautorka: Dorota Szelągowska), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011.
  • Houston, mamy problem, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.
  • Przeznaczeni, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016.

zbiory opowiadań:

  • Podanie o miłość, Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2001.
  • Zdążyć przed pierwszą gwiazdką, Warszawa: Wydawnictwo Agora  2002.
  • Upoważnienie do szczęścia, Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2003.
  • Trochę większy poniedziałek, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.
  • Zagubione niebo, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014

rozmowy z Andrzejem Wiśniewskim, psychoterapeutą:

  • Związki i  rozwiązki miłosne, Warszawa: Dom Wydawniczy EGO, 2002.
  • Gry i zabawy małżeńskie i pozamałżeńskie, Warszawa: Wydawnictwo Autorskie, 2006.

TŁUMACZENIA

bułgarski:

  • Nikoga veče! [Nigdy w życiu!], tłum. Desislava Nedâlkova, Sofia: IK Kolibri, 2004.

czeski:

  • Už nikdy! [Nigdy w życiu!], tłum. Helena Stachová, Praha: Academia, 2003.
  • Já vám ukážu! [Ja wam pokażę!], tłum. Helena Stachová, Praha: Academia, 2004.

estoński:

  • Armastuse avaldus [Podanie o miłość], tłum. Ruth Karemäe, Tallinn: Kultuurileht, 2011.

litewski:

  • Niekados! [Nigdy w życiu!], tłum. Lidija Malakauskienė, Vilnius: Presvika, 2003.
  • Niekados! [Nigdy w życiu!], tłum. Dalia Saukaitytė, Vilnius: Svajonių knygos, 2008.
  • Sugipsuota širdis [Serce na temblaku], tłum. Dalia Saukaitytė, Vilnius: Svajonių knygos, 2009.
  • Aš jums parodysiu! [Ja wam pokażę!], tłum. Dalia Saukaitytė, Leidėjas: Svajonių knygos, 2015.

macedoński:

  • Nikogaš poveke! [Nigdy w życiu!], tłum. Aneta Todevska, Skopje: Makedonska Rêč, 2009.

niemiecki:

  • Die himmelblaue Stunde [Nigdy w życiu!], tłum. Monika Cagliesi-Zenkteler, München: W. Heyne, 2003.
  • Allererste Sahne [Serce na temblaku], tłum. Monika Cagliesi-Zenkteler, München: W. Heyne, 2004.

rosyjski:

  • Serdce v gipse [Serce na temblaku], tłum. Olga Katrečko, Moskva: AST, 2003.
  • Nikogda v žizni! [Nigdy w życiu!], tłum. Olga Katrečko, Moskva: AST, 2003.
  • Zaâvlenie o lûbvi [Podanie o miłość], tłum. Irina Adelgejm, Eva Garaeva, È. Serebrâkova, Moskva: AST; Odincovo: VZOI, 2004.
  • Garantiâ na sčast'e [3 pierwszych fragm.: Upoważnienie do szczęściaNigdy się nie poddam ; Zdążyć przed pierwszą gwiazdką], tłum. È. V. Serebrâkova, Eva Garaeva, Moskva: AST, 2005.
  • Ja vam pokažu! [Ja wam pokażę!], tłum. Olga Katrečko, Moskva: AST, 2005.
  • Babočka na ladoni [Osobowość ćmy], tłum. Sergej Sokolov, Aleksandr Moiseev, Moskva: Fantom Press: Èksmo, 2008.
  • Trepet kryl'ev [Trzepot skrzydeł], tłum. Olga Katrečko, Moskva: AST, 2011.
  • H'ûston, u nas problema [Houston, mamy problem], tłum. Marina Togobeckaâ, Moskva: AST, 2015.
  • Hrustal'nyj angel [Kryształowy anioł], tłum. Lûdmila Mašinskaâ, Moskva: Èksmo, 2017.
  • Garantiâ na sčastʹe [Upoważnienie do szczęścia], tłum. Lûdmila Mašinskaâ, Eva Garaeva, Moskva: Èksmo, 2018.

rumuński:

  • Houston, avem o problemă [Houston, mamy problem], tłum. Anca-Irina Ionescu, Bucureşti: Allfa, 2017.

ukraiński:

  • Nìkoli v žittì! [Nigdy w życiu!] tłum. Andrìj Bondar, Kiïv: Naš Čas, 2008.
  • Serce na perev'âzi [Serce na temblaku], tłum. Andrìj Bondar, Kiïv: Naš Čas, 2009.
  • Â vam pokažu! [Ja wam pokażę!], tłum. Andrìj Bondar, Kiïv: Naš Čas, 2010.

węgierski:

  • Nyalogatom a sebeimet [Nigdy w życiu!], tłum. Brigitta Petrovszky Lajszki, Budapeszt: Európa K., 2005.

wietnamski:

  • Xin cach dàn ông! [Nigdy w życiu!], tłum. Thu Lê Bá, Hà Nôi: Nhà Xuât Ban Hôi Nhà Văn, 2008.
  • Các người khắc bié̂t tay tôi! [Ja wam pokażę], tłum. Lê Bá Thự,Hà Nội: Nhà xuá̂t bản Hội nhà văn, 2010.
  • Tiếng đập cánh: Tiểu thuyết [Trzepot skrzydeł], tłum. Thi Thanh Thư, Hà nội: Phụ nữ, 2010.

włoski:

  • Mai piu in vita mia [Nigdy w życiu!], tłum. Barbara Delfino, Siena: Berbera, 2006.
Wróć