Literatura

Ela Lempp

Julian Kornhauser

ur. 1946 w Gliwicach - poeta, prozaik, krytyk literacki, znawca i tłumacz literatury serbo-chorwackiej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jeden z najwybitniejszych i stale obecnych w życiu literackim przedstawicieli poetyckiej Nowej Fali z lat 70-tych, uczestniczył w ówczesnym ruchu kontestacji przeciw komunistycznej władzy, ale jako poeta był zjawiskiem osobnym, obok nowofalowej wrażliwości na kłamstwo tkwiące w formułach języka publicznego odznaczał się oryginalną, często surrealną wyobraźnią i bardzo szeroką paletą poetyckich środków i tematów: od sprawozdawczego zapisu scen z życia po niezwykłe wizje nasycone językiem symbolicznym. Jako twórcę odznacza Kornhausera świadomość pokoleniowa i obywatelska, potrzeba obrony podstawowych wartości, ale jest to również liryk wsłuchany we własną, bardzo osobistą prawdę i indywidualne przeżycie świata. Swój debiut prozatorski poprzedził wydaną wraz z Adamem Zagajewskim głośną książką programową: Świat nie przedstawiony, w której – w imię mówienia prawdy w zakłamanej rzeczywistości komunizmu – ujmował się za prozą realistyczną. Jako prozaik pozostał raczej twórcą subiektywnego doświadczenia, eksploatującym własną biografię duchową i biografię zbiorową swego pokolenia. W powieściach Kornhausera znajdziemy pasjonującą historię młodego chłopca, jego pasowania się z żydowskim rodowodem, z tradycją domową i dominacją ojca, wreszcie opis intelektualnego dojrzewania wśród lektur i dyskusji z rówieśnikami, a także w obliczu niezwykle silnych nacisków ze strony świata polityki. Autor opowiada nam, jak wśród tych rozlicznych wpływów kształtowała się jego własna osobowość.

Czy potrafisz odpowiedzieć, czy potrafisz uwierzyć, czy potrafisz zapisać, czy potrafisz uszanować, czy potrafisz odnaleźć siebie, czy potrafisz dojrzeć do chwili jasnej, czy potrafisz dogonić to uciekające, czy potrafisz postawić najwyższą stawkę, czy potrafisz spotkać się twarzą w twarz z głupotą, czy potrafisz zostać, czy potrafisz przystać, czy potrafisz zrozumieć, czy potrafisz przyjąć cios, czy potrafisz walczyć, czy potrafisz pomylić się, czy potrafisz stać się mądrym.

– Stręczyciel idei

BIBLIOGRAFIA

poezja:

  • Nastanie święto i dla leniuchów, Warszawa: Iskry, 1972.
  • W fabrykach udajemy smutnych rewolucjonistów, Kraków: WL, 1973.
  • Zabójstwo, Kraków: wyd. własne poza cenzurą, 1973.
  • Stan wyjątkowy, Warszawa: PIW, 1978.
  • Zjadacze kartofli, Kraków, WL, 1978.
  • Zasadnicze trudności, Warszawa: Czytelnik, 1979.
  • Każdego następnego dnia, Kraków: ABC, 1981.
  • Tyle rzeczy niezwykłych. Wiersze dla Agatki, Kraków: WL, 1981.
  • Hurrraaa!, Kraków: WL, 1982.
  • Inny porządek: 1981-1984, Kraków: Oficyna Literacka, 1985.
  • Za nas, z nami, Warszawa: Czytelnik, 1985.
  • Wiersze z lat osiemdziesiątych, Kraków: WL, 1991.
  • Kamyk i cień, Poznań: a5, 1996.
  • Było, minęło, Warszawa: Nowy świat, 2001.
  • Księżyc jak mandarynka, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
  • Origami, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.
  • Tylko błędy są żywe, Poznań: WBPiCAK, 2015.
  • Wiersze zebrane, Poznań: WBPiCAK, 2016.

powieści:

  • Kilka chwil, Kraków: WL, 1975.
  • Stręczyciel idei, Kraków, WL, 1980.
  • Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna, Kraków: Znak, 1995.

eseje:

  • Międzyepoka. Szkice o poezji i krytyce, Kraków: Baran i Suszczyński, 1995.
  • Postscriptum: notatnik krytyczny, Kraków: WL, 1999.
  • Uśmiech sfinksa: o poezji Zbigniewa Herberta, Kraków: WL, 2001.
  • Poezja i codzienność, Kraków: WL, 2003.

TŁUMACZENIA

angielski:

  • Been and Gone [polsko-angielski wybór wierszy], tłum. Piotr Florczyk, Michigan: Marick Press, 2009.
  • I'm half of your heart: selected poems, 1967-2017 [wybór wierszy], tłum. Piotr Florczyk, Sandpoint, Idaho: Lost Horse Press, 2018.

bułgarski:

  • Osa zad stykłoto [Wybór wierszy], Sofia: AngoBoy, 1997.

chorwacki:

  • Kuća, sam i dečje igre [Dom, sen i gry dziecięce], tłum. Biserka Rajčić Ljubljana: Egzil ABC, 1996.
  • U jednoj sekundi: izbor pjesama (1972-2000) [wybór wierszy], tłum. Marina Trumić, Tešanj: Centar za kulturu i obrazovanje, 2002.

holenderski:

  • Poetri, Rotterdam: Rotterdamse Kunststichtung, 1986.

niemiecki:

  • W antologii: Landkarte schwer gebügelt: neue polnische Poesie von 1968 bis heute, München: Heyne Verlag, 1985.
  • Zuhause, Traum und Kinderspiele [Dom, sen i gry dziecięce], tłum. Kirsti Dubeck, Potsdamer: Deutsches Kulturforum Östliches Europa, 2003.
  • Dwa światy = Zwei Welten, tłum. Henryk Bereska [et al.]., Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2008.

rumuński:

  • Cameră mai mare decât pâinea [wybór wierszy], tłum. Constantin Geambaşu, Bucureşti: Tracus Arte, 2018.

serbski:

  • Načelne teškoće [wybór wierszy], tłum. Petar Vujičić, Vrsac: Knjizevna Opstina, 1989.
  • Kamicak i senka [Kamień i cień], Beograd: Pismo, 1998.
  • Signalizam srpska neoavangarda [Sygnalizm: propozycja serbskiej poezji eksperymentalnej], tłum. Biserka Rajčíc, Niš: Prosveta, 1998.
  • Bilo pa prošlo [wybór wierszy], tłum. Lubica Rosić, Kralevo: Narodna biblioteka "Stefan Prvovenčani", 2016.

węgierski:

  • Otthon, álmok, gyermekkori játékok: szentimentális történet [Dom, sny i gry dziecięce], tłum. Gizella Csisztay, Budapest: Gondolat, 2008.
  • w antologii: A csend visszhangjai: lengyel költők a XX. és XXI. század fordulóján, tłum. Géza Cséby, Keszthely: Ziegler-nyomda, 2010.
  • Julian Kornhauser [wybór wierszy], tłum. Gábor Zsille, Balatonfüred: Balatonfüredi Költőverseny Quasimodo Közalapítvány, 2016.
Wróć