Literatura

fot. Ela Lempp

Józef Tischner

ur. 1931 w Starym Sączu, filozof, profesor w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, prezes Instytutu Nauki o Człowieku w Wiedniu.

Najbardziej popularny myśliciel i eseista katolicki w Polsce lat 90. Jego książki stały się bestsellerami, sam zaś autor postrzegany jest jako jeden z niewielu autentycznych autorytetów moralnych i intelektualnych. Józef Tischner urodził się na Podhalu i nieprzerwanie manifestował swoje związki z mentalnością i duchowością polskich górali. Zmarł 28 czerwca 2000 w Krakowie. Jako uczony Tischner zajmował się głównie filozofią człowieka i teorią wartości. Jego stanowisko określane bywa jako pokrewne fenomenologii, a także jako zbliżone do myśli Emmanuela Lévinasa, choć Tischner najchętniej przyznawał się do – jak sam to nazywał – „filozofii bez etykiety”, czyli poszukiwań, których nie sposób do końca utożsamić z którymś z istniejących kierunków filozoficznych. Oryginalnym osiągnięciem tego myśliciela jest wypracowanie orientacji zwanej „filozofią spotkania”, będącej twórczym rozwinięciem poglądów Martina Bubera. W grupie tekstów przeznaczonych dla szerszego odbiorcy na wyróżnienie zasługują książki, które spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem czytelników. I tak bestsellerem roku 1995 stała się „rozmowa-rzeka” księdza Tischnera z Adamem Michnikiem zatytułowana Między Panem a Plebanem. W debacie tej poruszono najważniejsze zagadnienia polityczne i światopoglądowe, wśród których na czoło wysuwa się kwestia dialogu lewicy laickiej z Kościołem katolickim w Polsce. Kolejna publikacja Tischner czyta Katechizm stała się, z uwagi na niezwykle atrakcyjny wykład, barwność i swobodę, z jaką ksiądz profesor komentuje podstawowe zagadnienia etyki chrześcijańskiej, największym sukcesem książki religijnej ostatnich lat. Równie duże zainteresowanie wzbudziła Historia filozofii po góralsku. Książka ta powstała z ambicji popularyzowania wiedzy filozoficznej, a zasadza się na oryginalnym pomyśle, by o zjawiskach skomplikowanych opowiadać możliwie najprostszym językiem niewykształconych górali, co z kolei jest aluzją do pochodzenia księdza profesora.

BIBLIOGRAFIA

  • Świat ludzkiej nadziei, Kraków 1975.
  • Etyka solidarności, Kraków 1981, 2000.
  • Myślenie według wartości, Kraków: Znak, 1982.
  • Nieszczęsny dar wolności, Kraków: Znak, 1993.
  • Między Panem a Plebanem (wraz z Adamem Michnikiem i Jackiem Żakowskim), Kraków: Znak 1995.
  • Tischner czyta Katechizm (wraz z J. Żakowskim), Kraków: Znak, 1996.
  • Historia filozofii po góralsku, Kraków: Znak, 1997.
  • Filozofia dramatu, Kraków: Znak, 1997.
  • Przekonać Pana Boga, Kraków: Znak, 1999.
  • Spór o istnienie człowieka, Kraków: Znak, 1999.
  • Ksiądz na manowcach, Kraków: Znak, 1999.
  • Myśli wyszukane, Kraków: Znak, 2000.
  • Miłość nas rozumie: rok liturgiczny z księdzem Tischnerem, Kraków: Znak, 2001.
  • Wieści ze słuchanicy, Kraków: Znak, 2001.
  • Słowo o ślebodzie: kazania spod Turbacza 1981–1997, Kraków: Znak, 2003. 
  • O człowieku: wybór pism filozoficznych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2003.
  • Myślenie w żywiole piękna, Kraków: Znak, 2004.
  • Wokół Biblii, Kraków: Znak, 2005.
  • Idąc przez puste błonia, Kraków: Znak, 2005.
  • Studia z filozofii świadomości, Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2006.
  • Zrozumieć własną wiarę, Kraków: Znak, 2006.
  • Etyka a historia. Wykłady, Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2009.
  • Wiara ze słuchania, Kraków: Znak, 2009.
  • Inny. Eseje o spotkaniu, Kraków: Znak, 2017.

TŁUMACZENIA

bułgarski:

  • Myślenie według wartości, tłum. Desislava Nedyalkova, Sofia: SONM, 2004.
  • Spór o istnienie człowieka, tłum. Sylwia Borisowa, Panorama +, 2005.
  • Filosofia na dramata [Filozofia dramatu], tłum. Prawda Spasowa, Sofia: SONM, 2008.

francuski

  • La philosophie du drame [Filozofia dramatu], tłum. Maryla Laurent, Paryż: Les Editions du Cerf, 2012.

rosyjski:

  • Myślenie według wartości, tłum. Jelena Twierdisłowa, Moskwa: Rosspen, 2005.

słowacki:

  • Etika solidarity [Etyka solidarności], tłum. Ján Langoš, Viliam Mojžiš, Bratysława: Kalligram, 1998.
Wróć