Literatura

fot. Ela Lempp

Jolanta Brach-Czaina

ur. w Warszawie, profesor uniwersytecki, autorka i współautorka wielu książek z estetyki, filozofii, sztuki, kultury i antropologii.

Jej wydany w 1992 esej Szczeliny istnienia był wydarzeniem literackim najwyższej rangi. Entuzjastycznie odebrany przez krytyków i wyróżniony nagrodą Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek cieszył się ogromnym zainteresowaniem publiczności. Czytelnicy przyjmowali tę książkę w sposób niezwykle osobisty. Wydawało się, że przemawia ona różnymi językami egzystencji, że opisuje rozmaite doświadczenia – matki, więźnia, ofiary, umierającego i przychodzącego na świat. W istocie esej Brach-Czainy mówił o egzystencji, o tym, co znaczy, że coś jest, że jestem, że ktoś jest. Być – to według autorki podejmować wysiłek istnienia. Porządkować. Krzątać się. Troszczyć się i zabiegać. W perspektywie egzystencjalnej ciekawy jest nie tylko wysiłek intelektualny, wysiłek pisarza i filozofa. Ciekawa jest także codzienna egzystencja, zwyczajne bycie. W ten sposób dowartościowane zostało to, co zwykle uchodzi obserwacji: codzienna krzątanina, sfera działań podejmowanych przez zwykłych ludzi, wysiłek kobiety. Książkę Brach-Czainy nazwano „biblią feminizmu”, w kręgu badań feministycznych pełniła ona rolę intelektualnego bodźca. Esej okazał się inspirujący także dla refleksji historycznoliterackiej. Dzięki niemu wydobyto na światło dzienne egzystencjalne przesłanie poezji Różewicza i Białoszewskiego. Książka Brach-Czainy to jedna z najważniejszych prac ostatniego półwiecza. Kongenialne połączenie filozoficznej precyzji i poetyckiego słowa. Intelektualnej nośności i literackiego uniwersalizmu. Arcydzieło.

BIBLIOGRAFIA

  • Na drogach dwudziestowiecznej myśli teatralnej, 1975.
  • Etos nowej sztuki, Warszawa: PWN, 1984.
  • Estetyka pragnień, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1988.
  • Twórczy odbiór sztuki, Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW, 1992.
  • Szczeliny istnienia, Warszawa: PIW, 1992.
  • Primum philosophari, Warszawa: Oficyna Naukowa, 1993.
  • Od kobiety do mężczyzny i z powrotem: rozważania o płci w kulturze, Białystok: Trans Humana, 1997.
  • Błony umysłu, Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2003.

TŁUMACZENIA

czeski:

  • Škvíry existence [Szczeliny istnienia], tłum. Michael Alexa, Praha: Malvern, 2019.

niemiecki:

  • Spalten im Sein: ein philosophisches Fragment [Szczeliny istnienia], tłum. Esther Kinsky, Frankfurt am Main: Palais Jalta 1995.

serbski:

  • Antologija poljskog eseja, tłum. Biserka Rajčic, Beograd: Službeni Glasnik, 2008.
Wróć