Literatura

Joanna Jodełka

(ur. 1973) pisarka, autorka prozy gatunkowej, zdobywczyni Nagrody Wielkiego Kalibru (2010). Mieszka w Poznaniu.

Jodełka uznawana jest przede wszystkim za twórczynię kryminałów, co nie jest do końca ścisłym określeniem, ponieważ poznańska autorka z upodobaniem miesza schematy pochodzące z różnych konwencji gatunkowych (kryminał, thriller, powieść sensacyjna, obyczajowa czy psychologiczna), nie dążąc do wypracowania jednolitej stylistyki własnej prozy. Inaczej rzecz ujmując, każda książka Jodełki jest nieco inna od pozostałych, a proza tej autorki zasadza się na konsekwencji w niekonsekwencji.

Jodełka weszła w świat prozy w imponującym stylu, zgarniając w 2010 roku Nagrodę Wielkiego Kalibru za debiutancką powieść zatytułowaną Polichromia. Warto nadmienić, że poznańska autorka była pierwszą kobietą, w której ręce trafiła ta prestiżowa nagroda. Ze wszystkich wydanych przez Jodełkę książek Polichromii najbliżej jest do konwencji klasycznego kryminału. Jest to kryminał miejski, z Poznaniem jako jednym z bohaterów, w którym jednak równie ważne, jak śledztwo w sprawie zabójstw, są życiowe perypetie komisarza Bartola oraz Magdy, konsultantki od symboliki średniowiecznej.

Kolejne dwie książki Jodełki, powieści Grzechotka i Kamyk, są już typowymi miksami gatunkowymi. W pierwszej z nich autorka zespoliła schematy skandynawskiego kryminału i powieści psychologicznej. Intryga kryminalna zbudowana jest wokół sprawy handlu niemowlętami. W Grzechotce właściwie nie ma głównego bohatera. Autorka konstruuje narrację niczym mozaikę, prowadząc symultanicznie opowieści o kilkunastu – mniej lub bardziej wyeksponowanych – postaciach. Oprócz prowadzącego śledztwo policjanta i pomagającej mu psycholożki są to między innymi: notariusz zdominowany przez matkę i żonę, upadły ginekolog - alkoholik, bandyta, który kiedyś katowany przez matkę, teraz mści się na kobietach. Kamyk stanowi połączenie przede wszystkim kryminału z powieścią sensacyjną i obyczajową. Rzecz dzieje się w Poznaniu, gdzie zostaje zastrzelony właściciel dobrze prosperującej firmy. Wszystko wskazuje na to, że morderstwo zleciła jego żona, ale prawda jest zupełnie inna, a nim zostanie odkryta, zginie jeszcze niejeden człowiek. Intryga ma jednak w tej powieści drugorzędne znaczenie, najważniejsza jest para głównych bohaterów. Spotkanie dwójki bardzo różnych osób, Daniela, egoistycznego yuppie, z Kamilą, zwaną Kamykiem, dwunastoletnią niewidomą dziewczyną, staje się pretekstem do snucia opowieści o zderzeniu Inności.

Kryminalistka otwiera trylogię powieściową, której główną bohaterką jest Joanna, zaburzona psychicznie autorka kryminałów. Kryminalistce najbliżej jest do formuły thrillera psychologicznego, a akcja rozwija się wokół sprawy zabójstwa męża Joanny, autora bestsellerowych poradników soft psychologicznych. Na pierwszy rzut oka książka wydaje się być opowieścią o zagubionej w życiu, słabej kobiecie i bliskich jej osobach, które udając troskę, chcą ją wykorzystać. Ale w powieści Jodełki wszyscy grają, zakładają maski. Autorka przedstawia grę pozorów i zmyłek, sprawiającą, że każde zdarzenie znaczy zupełnie coś innego, niż się początkowo wydaje. Bada zamazaną granicę miedzy prawdą a kłamstwem w relacjach między ludźmi. Pyta o to, czy da się określić miejsce, w którym psychiczne dysfunkcje przeradzają się w szaleństwo.

Jodełka jest również autorką powieści fantasy dla młodzieży zatytułowanej Ars Dragonia, otwierającą serię. Ars Dragonia zbudowana została na sprawdzonych schematach tego rodzaju prozy: jest w niej walka siła dobra z siłami zła, jest nastoletni bohater, Sebastian, bardzo niepewny siebie, zagubiony w świecie i nieszczęśliwy, który jednak posiada moce, o którym na początku nie ma pojęcia, jest w końcu świat równoległy, który zaludniają ożywione maszkarony z fasad poznańskich kamienic.

BIBLIOGRAFIA

  • Polichromia, TimeMachine, Poznań 2009.
  • Grzechotka, W.A.B., Warszawa 2011.
  • Kamyk, Świat Książki, Warszawa 2012.
  • Ars Dragonia (powieść dla młodzieży), Egmont, Warszawa 2014.
  • Kryminalistka, Świat Książki, Warszawa 2015.
  • Wariatka, Świat Książki, Warszawa 2016

TŁUMACZENIA

angielski:

  • Polychrome [Polichromia], tłum. Danusia Stok, Londyn: Stork Press, 2013.
Wróć