Literatura

Jerzy Harasymowicz

ur. 1933 w Puławach, zm. w 1999 w Krakowie, poeta; debiutował w 1955 roku na łamach „Życia Literackiego”. Jeden z czołowych krytyków uznał go wówczas za głównego przedstawiciela poezji „wizji” (a więc swobodnego fantazjowania, kolorowej, pełnej obrazów wyobraźni – przeciwstawionej awangardowej „arytmetyce”, suchości). W 1971 roku otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich.

W twórczości autora Powrotu do kraju łagodności naturalnie łączą się ze sobą elementy świata realnego, codziennej rzeczywistości oraz fantastyki, baśni, wyobraźni ludowej. Tworzone z dziecięcą fantazją pejzaże jego poezji zaludniają krasnoludki, muzy, fauny, centaury, anioły, diabły, czarownice, rusałki. Elementy świata naturalnego swobodnie przechodzą w wymiar niezwykły – baśniowy, nadrealny. Poszczególne utwory często łączy w większe cykle bądź poematy. Wśród naczelnych tematów twórczości znalazła się przyroda południowej Polski, wśród której odnaleźć można zatarte ślady, wspomnienia kultury Łemków (opuszczone cerkwie, cmentarze, np. Elegie Łemkowskie z tomu Podsumowanie zieleni). Poeta ukazuje folklor wielkomiejskich przedmieść (np. krakowskiego Zwierzyńca), chętnie też posługuje się elementami kultury średniowiecznej i barokowej (m.in. cykl Barokowe czasy z tomu pod tym samym tytułem czy poemat Lisowczycy...). Zaczerpnięte z tradycji rekwizyty zderza ze współczesnym, codziennym doświadczeniem, biorąc je nieraz w ten sposób w ironiczny nawias. Obdarzony poczuciem humoru, posługuje się często bezpośrednim ciepłym liryzmem, za którym tkwi spora doza czułości wobec świata. Z czasem coraz częstsze stają się tu też tony związane z lękiem i samotnością. Był pisarzem niezwykle płodnym, opublikował kilkadziesiąt tomów wierszy. Wszedł do historii polskiej literatury, wychowując sobie grono wiernych czytelników. Jego utwory często stawały się inspiracją dla twórców z kręgu tzw. poezji śpiewanej, muzyków z „krainy łagodności”.

BIBLIOGRAFIA

wiersze:

  • Cuda, Warszawa: PIW, 1956.
  • Powrót do kraju łagodności, Kraków: WL, 1957.
  • Wieża melancholii, Kraków: WL, 1958.
  • Przejęcie kopii, Kraków: WL, 1958.
  • Genealogia instrumentów, Kraków: PWM, 1959.
  • Mit o świętym Jerzym, Kraków: WL, 1960.
  • Ma się pod jesień, Warszawa: PIW, 1962.
  • Podsumowanie zieleni, Warszawa: Czytelnik, 1964.
  • Budowanie lasu, Warszawa: PIW, 1965.
  • Pastorałki polskie, Kraków: PWM, 1966.
  • Madonny polskie, Warszawa: Czytelnik, 1969.
  • Zielony majerz, Warszawa: LSW, 1969.
  • Znaki nad domem, Warszawa: PIW, 1971.
  • Bar Na Stawach, Warszawa: Czytelnik, 1972.
  • Zielnik, czyli Wiersze dla wszystkich. Pascha Chrysta. Poemat wielkanocny, Kraków: WL, 1972.
  • Polska weranda, Kraków: WL, 1973.
  • Córka rzeźnika. Łąka. Wyprzęgnięty tramwaj Europy, Warszawa: Czytelnik, 1974.
  • Żaglowiec i inne wiersze, Warszawa: PAX, 1974.
  • Barokowe czasy, Kraków: WL, 1975.
  • Banderia Prutenorum..., Kraków: WL, 1976.
  • Polowanie z sokołem, Kraków: WL, 1977.
  • Cudnów, Kraków: WL, 1979.
  • Wiersze miłosne, Kraków: WL, 1979.
  • Kasia cała z czekolady i z cukierków ma rękawy, Kraków: WL, 1980.
  • Z nogami na stole, Kraków: WL, 1981.
  • Wesele rusałek, Warszawa: LSW, 1982.
  • Wiersze na igrzyska, Warszawa: Czytelnik, 1982.
  • Dronsky, Kraków: WL, 1983.
  • Wiersze sarmackie, Kraków: WL, 1983
  • Złockie niebo cerkiewne, Kraków: RSW Prasa-Książka-Ruch, 1983.
  • Klękajcie narody, Warszawa: Czytelnik, 1984.
  • Na cały regulator, Kraków: WL, 1985.
  • Wiersze beskidzkie, Warszawa: Wydawnictwo PTTK, 1986.
  • Lichtarz ruski, Warszawa: PIW, 1987.
  • Ubrana tylko w trawy połonin, Kraków: WL, 1988.
  • Kozackie buńczuki, Kraków: Oficyna Literacka, 1991.
  • Za co jutro kupimy chleb, Warszawa: Libraria 1991.
  • W Botanicznym wiersze ZEN, Kraków: Universitas, 1992.
  • Zimownik, Warszawa: PIW, 1994.
  • Samotny jastrząb, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1995.
  • Klasztor na księżycu, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996.
  • Srebrne wesele, Kraków: Oficyna Konfraterni Poetów, 1997.
  • Miłość w górach, Warszawa: Wydawnictwo BIS, 1999.
  • Liryki najpiękniejsze, Toruń: Algo, 2001.

TŁUMACZENIA

angielski:

  • Planting beeches, tłum. Victor Contoski, New York: New Rivers Press, 1975.
  • w antologii: The new Polish poetry: a bilingual collection, Pittsburgh: Univ. of Pittsburgh Press, 1978.
  • w antologii: Postwar Polish poetry: an anthology, Berkeley Los Angeles London: University of California Press, 1983.
  • w antologiii: Contemporary East European poetry, New York Oxford: Oxford University Press, 1993.
  • I live on a raft, tłum. Mayne Seymour, Ottava: Concertina, 1994.

czeski:

  • w antologii: Brevíř lásky, Praha: Československý Spisovatel, 1971.
  • w antologii: Čistý zvěv: deset současných básníků, tłum. Jan Pilař, Praha: Československý Spisovatel, 1974.
  • w antologii: Setkání nad Vislou : polští básníci 20. století, tłum. Jan Pilař, Praha: Odeon, 1979.
  • Láska už přeletěla dům, tłum. Jan Pilař, Praha: Práce, 1983.  
  • w antologii: Paní pána zabila: výbor z polských balad, tłum. Vlasta Dvořáčková, Praha: Mladá Fronta, 1986.
  • Černý bez, tłum. Jan Pilař, Praha: Mladá Fronta, 1988.

niemiecki:

  • Wahres Bildnis [Prawdziwy portret], Berlin: Hanser in Komm, 1966.
  • w antologii: Panorama der polnischen Literatur des 20. Jahrhunderts, Zürich: Ammann, 1997.

serbski:

  • w antologii: Antologija moderne poezije zapadnog kruga: od Baudelairea do danas, tłum. Antun Šoljan, Zagreb: Školska Knjiga, 1974.
  • Letnje popodne, tłum. Petar Vujičic, Kruševac: Bagdala, 1975.
  • w antologii: Savremena poljska poezija, tłum. Petar Vujičic, Beograd: Beogradski Izdavačko-Grafički Zavod, 1985.

ukraiński:

  • w antologii: Dzvoni zimoju: antologija pol'skoï poezìï, tłum. Dmitra Pavlička, Kiïv: Osnovi, 2000.
  • Ruskij lìhtar, abo Nebo lemkìv: poezìâ 1957–1999, Lwów: Svìt, 2003.
  • w antologii: Tomu ŝo voni suŝcì: antologìâ sučasnoï pol's'koï poezìï, Lwów: Kamenjar, 2005.
Wróć