Literatura

fot. Robert Łakuta

Jacek Komuda

ur. 1972 w Warszawie. Absolwent historii na Uniwersytecie Warszawskim, prozaik, publicysta, współautor scenariuszy gier komputerowych i planszowych. Współpracował z magazynami „Gamestar”, „Click!”, „Komputer Świat i Gry” oraz czasopismem „Magia i Miecz”. Obecnie publikuje felietony w tygodniku „Do Rzeczy”.

Zaczynał od krótkich form – debiutował w 1991 roku na łamach „Nowej Fantastyki” opowiadaniem Czarna cytadela; kolejne były publikowane również w pismach „Voyager. Almanach Grozy i Fantastyki”, „Złoty Smok”, „Fenix”. W 1999 roku została wydana pierwsza jego książka, zbiór opowiadań Opowieści z Dzikich Pól. Za powieść Galeony wojny w 2009 otrzymał Nagrodę im. Leonida Teligi, w tym samym roku był także nominowany do Nagrody Literackiej im. Jerzego Żuławskiego za książkę Diabeł Łańcucki.

Kojarzony z nurtem fantastyki, choć jego proza koncentruje się na postaciach i wydarzeniach historycznych, głównie z okresu Rzeczpospolitej Obojga Narodów, umiejscowionych przede wszystkim na jej wschodnio-południowych terenach, bogatych w gęste ciemne lasy, tajemnicze ruiny dworków i fortec, grobowce (przez Pawła Dunina-Wąsowicza twórczość Komudy określona została mianem „fantasy kresowej”). Fantastyka w twórczości autora Samozwańca ma zabarwienie baśniowe, ludowe: opiera się na wierzeniach (diabły, w tym polski diabeł-szlachcic Boruta, zjawy, strzygi, upiory), niekiedy także oniryczne (prorocze wizje zawarte w snach bohaterów). Jak sam pisarz powiedział w jednym z wywiadów: „pewna doza fantastyki musi znaleźć się w fabułach dotyczących XVII wieku – po to, aby pokazać psychikę i obyczajowość żyjących wówczas ludzi” (wywiad na stronie herbowi.pl). Jacek Komuda podejmuje dyskusję z Henrykiem Sienkiewiczem i sposobem przedstawienia przez niego rzeczywistości Rzeczpospolitej szlacheckiej; mimo iż także nawiązuje do mitu sarmackiego, nie idealizuje go, ukazując świat polskiej szlachty jako pole brutalnych rozgrywek, interesów oraz suto zakrapianych biesiad, kończących się często rozlewem krwi.

Bohater Komudy to banita, awanturnik, rębajło, dla którego liczy się przede wszystkim honor, niepozbawiony jednak przy tym szlachetnych odruchów i ludzkich uczuć. Doskonały szermierz i jeździec, przebiegły, nierzadko najmowany za pieniądze do wykonywania zadań, których nikt inny nie chciał się podjąć, wierny swoim ideałom i wartościom, dumny z pochodzenia oraz – na swój sposób – oddany sprawie narodowej; przede wszystkim jednak to człowiek wolny i wolność szanujący. To niespokojny duch, poszukujący wciąż nowych wyzwań, egzekwujący prawo, choć stojący niejako poza nim. Ucieleśnieniem tych cech jest najmujący się szlachcie do zwad i porachunków Jacek Dydyński, „Jacek nad Jackami”, postać historyczna, bohater sporej części książek Komudy. W ten schemat wygnańca i awanturnika mniej lub bardziej wpisują się także bohaterowie innych jego powieści oraz opowiadań, których tematyka odbiega od czasów sarmackich: Imię bestii (2005) i Herezjarcha (2008, bohaterem obu tomów jest François Villon), pirackich – Galeony wojny (t. 1 2007, t. 2 2008), Czarna bandera (2008) i dziejących się w XX wieku – Ostatni honorowy (2015) oraz Hubal (2016). Komuda swobodnie łączy różne gatunki literackie – fantasy, powieść grozy, historyczną, przygodową, gawędę szlachecką, baśń, wykorzystuje legendy i podania, wplata w język współczesny archaizmy, scalając w ten sposób oparte na dokumentach historycznych fakty z pisarską wyobraźnią. Heroiczni bohaterowie polskiej historii stają się w jego twórczości ludźmi mającymi słabości i wady, a mityczne Kresy Wschodnie, kojarzone dziś z minioną tradycją polskiego dworu i zaściankowością (w znaczeniu drobnej szlachty) – miejscem krwawych pojedynków oraz manifestacji nadprzyrodzonych mocy i nieujarzmionych sił natury.

– Katarzyna Wójcik

BIBLIOGRAFIA

opowiadania

  • Opowieści z Dzikich Pól, Wydawnictwo Alfa 1999.
  • Opowieści z Dzikich Pól, wyd. zmienione, Fabryka Słów 2004.
  • Imię bestii, Fabryka Słów 2005.
  • Czarna szabla, Fabryka Słów 2007.
  • Czarna bandera, Fabryka Słów 2008.
  • Herezjarcha, Fabryka Słów 2008.
  • Zborowski, Fabryka Słów 2012.

powieści:

  • Wilcze gniazdo, Fabryka Słów 2002.
  • Bohun, Fabryka Słów 2006.
  • Diabeł Łańcucki, Fabryka Słów 2007.
  • Galeony wojny, t. 1, Fabryka Słów 2007.
  • Galeony wojny, t. 2, Fabryka Słów 2008.
  • Samozwaniec, t. 1, Fabryka Słów 2009.
  • Samozwaniec, t. 2, Fabryka Słów 2010.
  • Banita, Fabryka Słów 2010.
  • Krzyżacka zawierucha, Fabryka Słów 2010.
  • Samozwaniec, t. 3, Fabryka Słów 2011.
  • Samozwaniec, t. 4, Fabryka Słów 2013.
  • Ostatni honorowy, Fabryka Słów 2015.
  • Hubal, Fabryka Słów 2016

inne

  • Tak daleko od nieba, opowiadanie w antologii Robimy rewolucję, Prószyński i S-ka, 2000.
  • 36 pięter w dół, opowiadanie w antologii Demony, Fabryka Słów, 2004.
  • Warchoły i pijanice, książka popularnonaukowa, Fabryka Słów 2004.
  • Wilczyca, opowiadanie w antologii Niech żyje Polska hura!, t. 1, Fabryka Słów, 2006

TŁUMACZENIA

ukraiński:

  • Czarna Nowina, opowiadanie w ukraińskiej antologii Stranstwije Triech Cariej, 2016.
  • Herezjarcha, opowiadanie w ukraińskiej antologii Wiek Wołkow, 2017.
Wróć