ur. 1980 r., prozaik, poeta, tłumacz, malarz; laureat Nagrody im. Kościelskich (2005) i Paszportu POLITYKI (2006). Z pochodzenia gdańszczanin, mieszka w Warszawie.

Jako prozaik Dehnel zadebiutował tomem opowiadań Kolekcja (1999), ale popularność i uznanie przyniosła pisarzowi pierwsza powieść zatytułowana Lala (2006), saga rodzinna, z wyraźnie zaznaczonym wątkiem autobiograficznym, w której centralną postacią jest babka autora, Elżbieta Bieniecka, tytułowa Lala. Nietuzinkowa staruszka wyraźnie fascynuje wnuka, czaruje barwnymi opowieściami z historii własnej rodziny i europejskiej inteligencji. Lala jest także przejmującą opowieści o przemijaniu, chorobie i śmierci. Dehnel z wyjątkowym wyczuciem i głębią opisuje starania wnuka, który z oddaniem opiekuje się coraz bardziej osuwającą się w chorobę babką. Lala stanowi jedną z ciekawszych realizacji prozy senioralnej w polskiej prozie.

Wydany w roku 2007 zbiór opowiadań Rynek w Smyrnie mieści teksty powstałe w latach 1999–2002, pisane więc przez jeszcze bardzo młodego autora, ale zawierające już najbardziej typowe składowe pisarstwa Dehnel: wyrafinowany styl, tematykę rodem z tradycyjnej prozy modernistycznej, mnogość kulturowych odniesień, skłonność do posługiwania się pastiszem i stylizacją. W wydanym rok później tomie opowiadań Balzakiada autor na pozór zwrócił się ku współczesności. Czerpiąc inspirację z Balzakowskiej Komedii ludzkiej, starał się ukazać przekrój współczesnego społeczeństwa na tle historii końca PRL-u i początków III RP. Tyle tylko że jest to przekrój dosyć nietypowy. Znamienne jest, że autor Lali, pisząc o współczesności, wiele miejsca w opowiadaniach poświęca przeszłości, co więcej – niektórzy z bohaterów tomu, jak chociażby Adrian Helsztyński z opowiadania Miłość korepetytora, są w niej nieomal całkowicie zanurzeni, ignorując teraźniejszy styl życia.

W kolejnych powieściach, Saturnie (2011) oraz Matce Makrynie (2014), Dehnel wypracowuje nowy wzorzec swojej prozy, splatając opowieści biograficzne z fikcyjnymi wariacjami na temat losów mniej lub bardziej znanych z historii osób. Głównym bohaterem Saturna jest malarz Francisco Goya, jednak równie ważna w powieści jest postać jego syna, o którym z historii wiadomo bardzo niewiele. Próbując zrozumieć jedno z najbardziej intrygujących dzieł malarza, cykl mrocznych fresków znanych jako Czarne obrazy, Dehnel snuje opowieść o pełnych traum relacjach w rodzinie Goi. W Matce Makrynie pisarz zwraca się ku epoce romantyzmu i osobie Makryny Mieczysławskiej, która w XIX wieku znana była niemal w całej Europie jako męczennica za wiarę katolicką, ale po śmierci zdemaskowana została jako sprytna oszustka. Posługując się brawurową stylizacją, Dehnel przedstawia mechanizmy medialnej manipulacji na miarę XIX wieku, która sprawiła, że Mieczysławska stała się jedną z kluczowych postaci polskiej emigracji, ale też opowiada o upokarzanej nieomal przez całe swoje życie kobiecie, która za wszelką cenę walczy o własną godność.
Na obrzeżach głównego nurtu prozy Dehnela sytuują się dwie książki: Fotoplastikon (2009) jest zbiorem ekfraz, czyli literackich opisów dzieł sztuki, w tym przypadku zdjęć i pocztówek pochodzących głównie z XIX i początków XX wieku, natomiast Młodszy księgowy (2013) – zbiorem tekstów o zacięciu felietonowym, traktującym o literaturze, szeroko rozumianym życiu literackim i literackich fascynacjach autora.

Począwszy od debiutanckiego tomu wierszy Jacek Dehnel tworzy poezję, która rozpoznawana jest przez krytyków jako „estetyzujący neoklasycyzm, bliski akademizmowi” (Anna Kałuża). Chętnie zwraca się ku przeszłości, pełnymi garściami czerpie z tradycji kultury wysokiej, szczególnie mocno zwracając się ku modernizmowi. Na pozór tworzy poezję ostentacyjnie staroświecką, często jednak miesza przeszłość z teraźniejszością (dla przykładu: w tomie Wyprawa na południe pod wszystkimi wierszami jako daty ich powstania widnieją lata z początku XX wieku), często posługując się pastiszem, parafrazą czy stylizacją.

BIBLIOGRAFIA

• Kolekcja, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 1999.
• Żywoty równoległe, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2004.
• Wyprawa na południe, Teatr Mały, Tychy 2005.
• Lala, W.A.B., Warszawa 2006.
• Wiersze (1999-2004), Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2006.
• Rynek w Smyrnie, W.A.B., Warszawa 2007.
• Balzakiana, W.A.B., Warszawa 2008.
• Ekran kontrolny, Biuro Literackie, Wrocław 2009.
• Fotoplastikon, W.A.B., Warszawa 2009.
• Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya, W.A.B., Warszawa 2011.
• Rubryki strat i zysków, Biuro Literackie, Wrocław 2011.
• Młodszy księgowy. O książkach, czytaniu i pisaniu, W.A.B., Warszawa 2013.
• Języki obce, Biuro Literackie, Wrocław 2013.
• Matka Makryna, GW Foksal/W.A.B., Warszawa 2014.
• Dziennik roku chrystusowego, GW Foksal/W.A.B., Warszawa 2015.
• Seria w ciemność, Biuro Literackie, Wrocław 2016.
• Krivoklat, Znak, Kraków 2016.
• Rozdarta zasłona, Znak, Kraków 2016, jako „Maryla Szymiczkowa” (razem z P. Tarczyńskim)

• Serce Chopina, Biuro Literackie, Wrocław 2018

• Seans w Domu Egipskim, Znak, Kraków 2018, jako „Maryla Szymiczkowa” (razem z P. Tarczyńskim)

• Najdziwniejsze, Biuro Literackie, Wrocław 2019

• Ale z naszymi umarłymi, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019

TŁUMACZENIA

angielski:

• w zbiorze: Six Polish poets, Todmorden: Arc Publications, 2009.
• Saturn, tłum. Antonia Lloyd-Jones, Dedalus Books, 2013.
• Lala, tłum. Antonia Lloyd-Jones, London: Oneworld Publications 2019
• Aperture (wybór wierszy), tłum. Karen Kovacik, Brookline (MA): Zephyr Press, 2018.
• Mrs Mohr Goes Missing [Tajemnica Domu Helclów], tłum. Antonia Lloyd-Jones, London: Oneworld Publications, 2019 ; Mariner Books, 2020

chorwacki:

• Lala, tłum. Adrian Cvitanovic, Zagreb: Fraktura, 2010.

czeski:

• Lala, tłum. Michael Alexa, Praga: Větrné mlýny, 2015.

francuski:

• Saturne [Saturn], tłum. Marie Bouvard, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2014.
• Krivoklat [Krivoklat], tłum. Marie Bouvard, Paris : Noir sur Blanc, 2018.

hebrajski:

• Lala, tłum. Boris Gerus, Jerozolima: Keter, 2009.

hiszpański:

• El Jardín de Lala [Lala], tłum. Jerzy Sławomirski i Anna Rubió, Barcelona: Duomo Ediciones, 2012.

litewski:

• Lialė [Lala], tłum. Birutė Jonuškaitė, Vilnius: Kronta, 2010.

niderlandzki:

• Saturnus [Saturn], tłum. Esselien't Hart, Baarn: Uitgeverij Marmer, 2012.

niemiecki:

• Lala [Lala], tłum. Renate Schmidgall, Rowohlt, 2008.
• Saturn [Saturn], tłum. Renate Schmidgall, München: Deutscher Taschenbuch Verlag, 2016.

rosyjski:

• Ljalja [Lala], tłum. Jurij Czajnikow, Moskwa: Bertelsman Media, 2015.
• Saturn [Saturn], tłum. Olga Łobodzińska, Moskwa: Tekst, 2015.
• Кривоклят [Krivoklat], tłum. Jurij Czajnikow, St. Petersburg: Jaromir Hladik press, 2020.

serbski:

• Saturn [Saturn], tłum. Snežana Đukanović, Novi Sad: Akademska knjiga, 2019.

słowacki:

• Babuľa [Lala], tłum. Karol Chmel, Bratislava: Kalligram, 2009.
• Saturn [Saturn], tłum. Karol Chmel, Bratysława: Kalligram, 2013.

słoweński:

• Pupa [Lala], tłum. Jana Unuk, Lubljana: EHO, 2012.

turecki:

• Lala, tłum. Seda Köycü, Istambuł: Apollon, 2011.

ukraiński:

• Saturn [Saturn], tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2015.
• Ljalja [Lala], tłum. Bożena Antoniak, Lwów: Urbino, 2016.
• Matinka Makryna [Matka Makryna], tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2017.
• Кривоклят [Krivoklat], tłum. Andrij Bondar, Kijów: Komora, 2018.

węgierski:

• Lala, tłum. Gáspár Keresztes, Kalligram, 2010.
• Saturn [Saturn], tłum. Sándor Márk Pályi, Pozsony: Kalligram, 2014.

włoski:

• Lala: sotto il segno dell'acero [Lala], tłum. Raffaella Belletti, Milano: Salani, 2009.
• Il quadro nero [Saturn], tłum. Raffaella Belletti, Milano: Salani Editore, 2013.