Literatura

fot. Ewa Shafik, via Wikimedia Commons

Izabela Filipiak

(ur. 1961) – pisarka, eseistka, felietonistka, ostatnio także poetka. Przez kilka lat prowadziła zajęcia z kreatywnego pisania na Gender Studies przy Uniwersytecie Warszawskim.

Debiutowała w r. 1992 zbiorem opowiadań Śmierć i spirala. W książce tej autorka nawiązała do długoletniego pobytu na emigracji w Stanach Zjednoczonych, dając wyraz swej fascynacji mrocznymi zakamarkami Nowego Jorku, ekscentrycznymi i jakby „nierealnymi” mieszkańcami tej metropolii. Dla Filipiak Nowy Jork u progu lat 90. to miejsce narodzin nowych idei, z duchowością New Age i feministyczną teologią na czele. Książka ta została wydana przez małe niezależne wydawnictwo i właściwie nie przedarła się do świadomości szerszego odbiorcy. Przełom nastąpił z chwilą ogłoszenia Absolutnej amnezji (1995), dzieła pod wieloma względami zaskakującego, powszechnie uznawanego za najwybitniejsze jak dotąd przedsięwzięcie pisarskie Izabeli Filipiak. Na przykładzie losów Marianny, młodej dziewczyny dojrzewającej w latach siedemdziesiątych w typowej polskiej rodzinie tamtej doby, pisarka ukazuje proces społecznego i kulturowego formatowania i uprzedmiotowienia jednostki. Pisarka przyjęła jednolitą perspektywę feministyczną – jej bohaterka jest ofiarą patriarchalnego systemu władzy. Pozostawiona sama sobie, a więc emocjonalnie zaniedbana przez nieobecną matkę, terroryzowana przez brutalnego ojca i ogłupiana przez szkołę, musi przegrać. Maria Janion dostrzegła w postaci Marianny współczesną Ifigenię, której przeznaczeniem jest ofiarowanie siebie na ołtarzu tradycyjnych wartości. Dwa lata później ukazał się zbiór jedenastu opowiadań Filipiak zatytułowany Niebieska menażeria wskazujący na wyraźny zwrot autobiograficzny w twórczości pisarki. Odtąd podmiotowa dominanta stała się znakiem rozpoznawczym tekstów pisanych przez Izabelę Filipiak, która tak w swoich dziełach oryginalnych, jak i zapiskach o charakterze warsztatowo-instruktażowym (podręcznik Twórcze pisanie dla młodych panien) nawiązuje do nowoczesnych koncepcji pisarstwa jako aktywności nakierowanej na poszerzanie samowiedzy i samopoznania. W tym duchu powstała też pierwsza książka poetycka Filipiak – zbiór wierszy Madame Intuita (2002). Pisarka dała się również poznać jako utalentowana i błyskotliwa felietonistka. Swoje najcelniejsze felietony zebrała w książce Kultura obrażonych (2003), której ostrze zostało wycelowane w polską nietolerancję, ciasne, konserwatywne myślenie, w zachowawczą, niechętną jakiejkolwiek odmienności, obyczajowość.

BIBLIOGRAFIA

  • Śmierć i spirala, Wrocław: A, 1992.
  • Absolutna amnezja, Poznań: Obserwator, 1995.
  • Niebieska menażeria, Warszawa: Sic!, 1997.
  • Twórcze pisanie dla młodych panien, Warszawa: WAB, 1999
  • Madame Intuita, Warszawa: Nowy Świat, 2002.
  • Kultura obrażonych, Warszawa: WAB, 2003.
  • Alma, Kraków: WL, 2003.
  • Księga Em, Warszawa: Dom Wydawniczy Tchu, 2005.
  • Magiczne oko, Warszawa: WAB, 2006.
  • Obszary odmienności. Rzecz o Marii Komornickiej, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2007

Tłumaczenia:

niemiecki:
w antologiach:

  • Grenzen überschreiten: Polens junge Generation erzählt, München: Boer, 1996.
  • Zwischen den Linien, Hannover: Postskriptum, 1996.
  • Landschaften und Luftinsel: polnische Erzählungen der Gegenwart mit zwanzig Autorenporträts, München: Deutscher Taschenbuch Verlag, 2000.
  • Neue Geschichten aus der Pollakey: Anthologie zeitgenössischer polnischer Prosa, Jestetten: b1 Verl., 2000.  

włoski:

  • w antologii: Inattese vertigini: antologia della poesia polacca dopo il 1989, Udine: Forum, 2010.

szwedzki:

  • w antologii: Polen berättar: navelsträngen i jorden: sexton noveller, Stockholm: Bokförlaget Tranan, 2005.
Wróć