Literatura

Ela Lempp

Ewa Kuryluk

(ur. 1946 w Krakowie) pisarka i poetka, malarka, fotografka, artystka awangardowej instalacji. Jej prace znajdują się w zbiorach publicznych i prywatnych w Europie i USA; w Muzeach Narodowych Warszawy, Krakowa, Poznania, Wrocławia i w Muzeum Sztuki w Łodzi. Debiutowała w 1974 roku zbiorem esejów o sztuce przełomu XIX i XX wieku w Wiedniu – Wiedeńska apokalipsa. Znakiem rozpoznawczym jej esejów, poza dogłębną znajomością tematu jest styl, nadający im wysoką wartość literacką, z kolei proza Ewy Kuryluk skrzy się od erudycyjnych referencji.

„Piszę, czego nie mogę narysować, rysuję, czego nie mogę napisać” – tak brzmiało motto instalacji Ewy Kuryluk zatytułowanej Skóra/Niebo – Czerwień/ Błękit: Rysopisy wystawionej w 1990 w Art in General w Nowym Jorku. To jeden z kluczy do jej twórczości: jest artystką wszechstronną, łączy różne techniki artystyczne, a także - jako doświadczona podróżniczka i erudytka – jednoczy przeszłość z teraźniejszością, bohaterów literackich i postaci historyczne, a także plenery odległe geograficznie i czasowo od siebie.

Ważnymi motywami jej twórczości są: podróż, mapy, przekraczanie granic, ciało, cień, odbicie w lustrze, autoportret, autobiografia, przechodzenie z jednego języka na drugi, jak pisze w Wieku 21: „Lecz angielski i tak góruje nad polszczyzną. Przypomina kawałek mocnego, a zarazem delikatnego płótna: dość rozległy, żeby pomieścić szczegółową mapę świata, sam z łatwością wchodzi do kieszeni. Język dorzeczny”. Ewa Kuryluk gra konwencjami – w powieści Wiek 21 spotyka bohaterów literackich i artystów z odległych przestrzeni i czasów, a jako kodę komponuje „fotoromanzo” – kolaż z fotografii, na których ona sama i jej bliscy „grają” bohaterów książki. Takich mrugnięć okiem do odbiorcy jest w jej twórczości wiele – książka Encyklopedierotyk to zbiór listów do i od Rolanda Barthesa, talia kart ukazujących tytułową miłość w kolejnych odsłonach.

W jej pracach niezwykle istotne jest to, co osobiste, często pojawia się autorefleksja na temat jej podejścia do sztuki: „Ja gawędzę z Dantem, ty plotkujesz z Laurą. My, barwne ptaki, nucimy sobie nawzajem. My, pasikoniki, badamy te same źdźbła traw, wąchamy te same metakwiaty. Słowo to kultura. Kultura to wizja. Milton recytuje Owidiusza, a gdy przerywa ja podejmuję frazę. Rękawiczka wyłowiona ze śniegów Syberii to nasz tekst, tekst bez  końca. Wygnany z ziemi pisze się dalej na księżycu.” (Wiek 21)

W 2004 roku Ewa Kuryluk opublikowała książkę Goldi, która jest rozmową a zarazem hołdem złożonym jej ojcu – Karolowi Kurylukowi. Książka znalazła się w finałowej siódemce Nagrody Literackiej „Nike”. W 2009 roku ukazała się książka Frascati – rozmowa i portret mamy Ewy Kuryluk – Marii Kuryluk. Obecnie artystka pracuje nad kolejnym tomem Feluni – poświęconym jej bratu, Piotrowi. W tym cyklu autobiograficznym autorka łączy bardzo prywatną perspektywę wychodzącą od konkretnych obrazów (szare renety, apaszka, pantofle) z szerokim spojrzeniem na epokę, z wielką wiedzą i wrażliwością, często zadając pytania, zamiast ferować zdania oznajmujące.

BIBLIOGRAFIA

wiersze i powieści:

  • Kontur: Wiersze z lat 1972–1975, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1979.
  • Pani Anima: Wiersze z lat 1975–1979, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1984.
  • Century 21, Normal IL, Dalkey Archive Press, 1993.
  • Wiek 21, przekład M. Kłobukowski, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk, 1995
  • Grand Hotel Oriental, Wydawnictwo WAB, Warszawa, 1997
  • Encyklopedierotyk, Sic!, Warszawa, 2001 (przekład na rosyjski Irina Adelgejm, Nowoje Literaturnoje Obozrenje, Moskwa, 2007).
  • Goldi, Twój Styl, Warszawa, 2004.
  • Frascati, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 2009.

historia sztuki i eseje:

  • Wiedeńska Apokalipsa, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1974 (II wydanie WAB, Warszawa, 1999).
  • Salome albo o Rozkoszy, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1976.
  • Hiperrealizm – Nowy Realizm, WAiF, Warszawa, 1979.
  • Podróż do granic sztuki, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1982 (nowe wydanie Twój Styl, Warszawa, 2005).
  • Salome and Judas in the Cave of Sex. The Grotesque: Origins, Iconography, Techniques, Evanston IL, Northwestern University Press, 1987.
  • Veronica & Her Cloth: History, Symbolism and Structure of a „True” Image, Oxford: Basil Blackwell, 1991 (przekład na włoski Maria Baiocchi, C. Donzelli, Rzym, 1993; przekład na portugalski Ines Antonia Lohbauer, Ibrasa, Sao Paulo, 1994).
  • „Weronika i jej chusta” – anonimowy przekład na polski opracowała Ewa Kuryluk, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1998.
  • Art Mon Amour, Sic!, Warszawa, 2002.

katalogi:

  • The Fabric of Memory. Ewa Kuryluk: Cloth Works 1978–1987, with essays by Jan Kott, Edmund White, Elżbieta Grabska, Ewa Kuryluk, Wilmette IL, Formations, 1987.
  • Rysunki i Instalacje 1977–1994 Drawings & Installations, ZPAP, Warszawa, 1994.
  • Rysunki i Instalacje - Drawings & Installations 1974 –1996, Manggha Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej oraz Galeria Artemis, Kraków, 1996.
  • Trio dla ukrytych, Galeria Artemis, Kraków, 2000.
  • Ludzie z powietrza – Air People, Galeria Artemis, Kraków, 2002.
  • Tabuś – Taboo My Cheri, Galeria Artemis i Festiwal Kultury Żydowskiej, Kraków, 2005.
  • Droga do Koryntu - On the Way to Corinth, Twój Styl, Warszawa, 2006
  • Kangór z kamerą: 1959-2009, Autofotografia, Artemis, Art+on, Wydawnictwo Literackie, Kraków i Warszawa, 2009.

TŁUMACZENIA

  • Epoto-encyklopedia [Encyklopedie-erotyk], tłum. na ros. Irina Adelgejm, Moskwa: NLO, 2007.
  • książka Veronika and Her Cloth ukazała się po włosku w 1993 i portugalsku w 1994.
Wróć