Literatura
Edward Pasewicz
ur. 1971 w Kostrzynie nad Odrą, poeta, prozaik, współorganizator Krakowskiego Kolektywu Twórczego i Teatru Krakoteka. W roku 2000 otrzymał nagrodę im. Jacka Bierezina za tom Dolna Wilda, nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia i Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Jego wiersze tłumaczone były m.in. na język angielski, niemiecki, słoweński, serbski, czeski, hiszpański.
Pisanie Edwarda Pasewicza kojarzone jest, mówiąc w dużym uproszczeniu, z religijno-seksualnymi wątkami. Buddyjskie obrazy świata, przynoszące inne spojrzenie na to, co żywe, i na to, co ludzkie, oraz homoseksualna jawność podmiotowych wyznań czynią z tej poezji ważny poligon eksperymentów. Nie są to jednak eksperymenty formalne, ponieważ ich istota nie polega na innowacjach dokonywanych wyłącznie w obrębie literatury, ale na przeformułowaniu całego kontekstu, w ramach którego literatura mogłaby funkcjonować. Dlatego też na wiersze Pasewicza często wskazywano w dyskusjach dotyczących poezji polskiej: wiąże się je z gejowskimi emancypacjami, ekopoezją, możliwościami doświadczenia religijnego poza katolicką tradycją. Ważnym kontekstem dla wierszy autora Dolnej Wildy jest muzyczność i wizualność. Nie tylko dlatego, że Pasewicz sam komponuje i wykonuje swoje utwory z towarzyszeniem różnych zespołów. Przede wszystkim dlatego, że w jego książki wpisana jest idea szeroko rozumianej muzyczności: np. w zbiorze Th zapis nutowy jest systemem niosącym znaczenie i emocje, równie istotnym jak pismo. O ważności wizualnych czynników w poezji Pasewicza świadczy natomiast jego książka-obiekt Henry Berryman. Pięśni, w której wiersze komponują się z fotomontażami i zdjęciami, co daje „albumowy” efekt, a poezja staje się jednym z medium, współwystępującym z innymi.
Teksty Pasewicza modyfikują zatem tradycyjnie estetyczne i społeczne sposoby rejestrowania rzeczywistości. Można w jego przypadku mówić o „molekularnym spojrzeniu”. Sprzyjałoby ono widzeniu świata w dużym zbliżeniu i zagęszczeniu. Materia życia, ciała, świata jest tu rozdrabniana (na cząsteczki, drobne krwinki, światło, subtelne smaki i zapachy) i przez to intensyfikowana, a wiersze umożliwiają naszemu spojrzeniu przekroczenie granic widzialności. Jednocześnie ten hiperzmysłowy wymiar wierszy łączy Pasewicz z wyobrażeniami śmierci, które przynoszą kres widzeniu: wiersz Bajka z tomu Drobne! Drobne! finalnie wybrzmiewa tak: „białe dzwonkowe kwiaty o trupim zapachu / kradną mi spojrzenie”. Poszerzenie możliwości percepcyjnych idzie w parze w tych wierszach z upłynnieniem wielu granic, jakie istnieją w społeczeństwie. Nie sposób izolować religijności (rozumianej zupełnie nieortodoksyjnie) i seksualności (domagającej się uznania poza podziałem ról w patriarchalnym układzie) od nieatropocentrycznego obrazu świata, jaki pojawia się w wielu książkach Pasewicza. Jego poetycki projekt jest szeroko zakrojony, a jedną z niewątpliwych wartości tego pisania jest pokazanie ludzkiego świata i jednostkowego podmiotu w sieci powiązań z różnymi innymi światami i podmiotami nie-osobowymi.
BIBLIOGRAFIA
zbiory wierszy:
- Dolna Wilda, Łódź: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział w Łodzi, 2002.
- Wiersze dla Róży Filipowicz, Wrocław: Biuro Literackie, 2004.
- Th, Kielce: kserokopia.art.pl, 2005.
- Henry Berryman. Pięśni, Kielce: kserokopia.art.pl, 2006.
- Drobne! Drobne!, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2008.
- Pałacyk Bertolda Brechta, Kraków: Wydawnictwo EMG, 2011.
- Och, Mitochondria, Kraków: EMG, 2015.
- Miejsce, Poznań: WBPiCAK, 2017
wybory wierszy:
- Muzyka na instrumenty strunowe, perkusje i czelestę, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2010
proza:
- Śmierć w darkroomie, Kraków: Wydawnictwo EMG, 2007.