Literatura

fot. Kamil Gubała

Daniel Odija

ur. 1974 r., prozaik; debiutował zbiorem opowiadań Podróże w miejscu (2000), potem opublikował powieści Ulica (2001) i Tartak (2003), Niech to nie będzie sen (2008), Kronika umarłych (2010), Przezroczyste głowy (2018), Pusty przelot (2021) zbiór opowiadań Szklana huta (2005) oraz (jako scenarzysta) komiksy Stolp (2017), Rita (2019) i Rege (2022); na podstawie Tartaku powstał spektakl teatralny wyreżyserowany przez Agnieszkę Olsten; nominowany do Literackiej Nagrody „Nike"; mieszka w Słupsku.

Podobnie jak wielu prozaików urodzonych w latach 70., Daniel Odija wypłynął na fali zainteresowania tzw. prozą zaangażowaną, której autorzy ukazywali społeczne konsekwencje przemian ekonomiczno-politycznych w Polsce. W swojej prozie przedstawia – by posłużyć się określeniem innego młodego pisarza, Ignacego Karpowicza – „Polskę be, czyli fuj” i zmagających się biedą mieszkańców miasteczek i popegeerowskich wsi. Brawurowa Ulica przybliża czytelnikowi światek ludzi żyjących przy ulicy Długiej w kiepskiej dzielnicy prowincjonalnego miasta: alkoholików, drobnych przestępców, wariatów, rozmaitych życiowych rozbitków, których rodziny od pokoleń tkwią w getcie nędzy i beznadziei, nie mając najmniejszych szans na wyrwanie się z niego. Odija pisze: „Długa jest jedną z tych ulic, jakich pełno w małym mieście”. Akcja Tartaku rozgrywa się w ubogiej, popegeerowskiej wiosce, a głównym bohaterem powieści jest Myśliwski, miejscowy bogacz, właściciel tytułowego tartaku. Ale i on ponosi porażkę, bo zło, którego jest sprawcą, powraca do niego w dwójnasób, niwecząc wszelkie jego wysiłki i starania. Podobna tematyka dominuje w opowiadaniach pomieszczonych w tomie Szklana huta, w których Odija portretuje bohaterów zmagających z problemami dnia codziennego, z trudem utrzymujących się na powierzchni życia, próbujących nadać swojemu istnieniu jakikolwiek sens. Odija nie ogranicza się jednak do kreślenia obrazków rodzajowych i precyzyjnego, często wręcz drobiazgowego, opisywania specyfiki naszego „tu i teraz”. W tekstach raz po raz przełamuje konwencję realistyczną, dążąc do uogólnienia czy nawet przypowieści, co sygnalizuje choćby zacytowane zdanie z Ulicy. W ten sposób opowieści o codziennych troskach i problemach zmieniają się w historie o przemijaniu i oswajaniu go, o odwiecznym kołowrocie narodzin i śmierci, zmagań dobra ze złem; a rzeczowe opisy teraźniejszości nasycają się ulotną poezją.

BIBLIOGRAFIA

  • Podróże w miejscu, ZLP, Słupsk 2000.
  • Ulica, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2001.
  • Tartak, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2003.
  • Szklana huta, Wydawnictwo Czarne i Prószyński i S-ka, Wołowiec-Warszawa 2005.
  • Niech to nie będzie sen, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2008.
  • Kronika umarłych, W.A.B., Warszawa 2010.
  • Stolp (komiks, rys.: Wojciech Stefaniec), Wydawnictwo Komiksowe, Warszawa 2017.
  • Przezroczyste głowy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018.
  • Rita (komiks, rys. Wojciech Stefaniec), Wydawnictwo Timof Comics, Warszawa 2019.
  • Pusty przelot, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021.
  • Rege (komiks, rys. Wojciech Stefaniec), Wydawnictwo Timof Comics, Warszawa 2022.

TŁUMACZENIA

niderlandzki:

  • Stolp, tłum. Charlotte Pothuizen, Amsterdam: Scratch Books, 2022.
  • Rita, tłum. Charlotte Pothuizen, Amsterdam: Scratch Books, 2023.

niemiecki:

  • Das Sagewerk [Tartak], tłum. Martin Pollack, Wiedeń: Zsolnay, 2006.
  • Auf offener Straße [Ulica], tłum. Martin Pollack, Wiedeń: Paul Zsolnay Verlag, 2012.

ukraiński:

  • Tartak, tłum. Oleksandra Bojczenka, Czerniowce: Knigi XXI, 2008.
Wróć