Literatura

fot. Marek Szczepański

Artur Domosławski

(ur. 1967) - dziennikarz i reporter. Ukończył wydział wiedzy o teatrze w PWST w Warszawie. W latach 1991–2011 był dziennikarzem „Gazety Wyborczej″, od 2011 roku jest związany z tygodnikiem „Polityka″, współpracuje także z polską edycją miesięcznika „Le Monde Diplomatique″. Otrzymał tytuł Dziennikarza Roku 2010 przyznawany przez miesięcznik „Press″.

Już w debiutanckiej książce (Chrystus bez karabinu. O pontyfikacie Jana Pawła II, poświęconej politycznym i społecznym aspektom pontyfikatu Jana Pawła II) zaznaczyły się wszystkie cechy pisarstwa Domosławskiego: dbałość o wielostronny opis rzeczywistości, unikanie hagiografii, odrzucenie polonocentrycznej perspektywy, nakreślenie szerokiego kontekstu historyczno-politycznego, wrażliwość społeczna.

Obszar jego zainteresowań to przede wszystkim Ameryka Łacińska, której poświęcił dwie znakomite książki (Gorączka latynoamerykańska, 2004; Śmierć w Amazonii, 2013), oraz ruchy alterglobalistyczne i relacje Północ-Południe (Świat nie na sprzedaż, Rozmowy o globalizacji i kontestacji, 2002; Ameryka zbuntowana. Siedemnaście dialogów o ciemnych stronach imperium wolności, 2007 – książka uhonorowana Nagrodą im. Beaty Pawlak).

Gorączka latynoamerykańska ugruntowała pozycję Domosławskiego jako wybitnego reportera i znawcy Ameryki Łacińskiej. Opisuje w niej złożoną sytuację społeczno-polityczną w kilku krajach Ameryki Łacińskiej: m.in. na Kubie, w Chile, Meksyku, Argentynie, Peru, Brazylii i Kolumbii. Autor obala wiele mitów na temat kontynentu i stara się zrozumieć istotę zaangażowań politycznych Latynosów. Są w tej książce portrety przywódców politycznych i zwykłych ludzi, jest objaśnienie kontekstu historycznego i reporterska opowieść. Z kolei w Śmierci w Amazonii Domosławski ujawnia kulisy zbrodniczych działań zachodniego przemysłu wydobywczego w trzech krajach (Brazylia, Peru i Ekwador) i odsłania jego powiązania z wielką polityką. Pokazuje przy okazji skutki tych działań i wpływ, jaki mają one na codzienne życie zwykłych Europejczyków. Reporterskie śledztwo prowadzi tu ostatecznie do analizy mechanizmów ekonomicznych i politycznych, na których opierają się relacje globalnej Północy z globalnym Południem.

Największy rozgłos przyniosła Domosławskiemu monumentalna, starannie udokumentowana biografia Ryszarda Kapuścińskiego Kapuściński non-fiction (2010). Książka, pisana z empatią, lecz daleka od hagiografii, wzbudziła ogromne kontrowersje nie tylko w środowisku dziennikarskim. Domosławski pokazał Kapuścińskiego jako postać z krwi i kości, wielkiego człowieka niepozbawionego wad. Nie pominął przy tym wątków osobistych (wytoczono mu proces o naruszenie dóbr osobistych), nie przemilczał też faktu, że Kapuściński niekiedy rezygnował z rzetelności opisu na rzecz literackiego efektu lub też naginał fakty do przedstawianych przez siebie tez. Ten wątek książki wywołał w Polsce żywą dyskusję na temat samego gatunku reportażu, jego granic i możliwości. Mimo kontrowersji, jakie wzbudziła w kraju, książka została przetłumaczona na wiele języków (m.in. angielski, francuski, hiszpański, włoski) i spotkała się z dobrym przyjęciem za granicą, gdzie podkreślano raczej fakt, że Domosławski jest przychylny swojemu bohaterowi i wiele wątpliwości rozstrzyga na jego korzyść. Ze względu na rozmach przedsięwzięcia i dyskusję, która towarzyszyła publikacji, książka Kapuściński non-fiction stała się z pewnością jedną z najważniejszych pozycji w polskiej biografistyce.

BIBLIOGRAFIA

  • Chrystus bez karabinu: o pontyfikacie Jana Pawła, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999.
  • Świat nie na sprzedaż: rozmowy o globalizacji i kontestacji, Warszawa: Sic!, Gazeta Wyborcza, 2002.
  • Gorączka latynoamerykańska, Warszawa: Świat Książki, 2004
  • Ameryka zbuntowana. Siedemnaście dialogów o ciemnych stronach imperium wolności, Warszawa: Świat Książki, 2007.
  • Kapuściński non-fiction, Warszawa: Świat Książki, 2010.
  • Śmierć w Amazonii, Warszawa: Wielka Litera, 2013.
  • Wykluczeni, Warszawa: Wielka Litera, 2016.

TŁUMACZENIA

angielski:

  • Ryszard Kapuscinski: A Life [Kapuściński non-fiction], tłum. Antonia Lloyd-Jones, Verso Books, 2012.

francuski:

  • Kapuściński. Le vrai et le plus que vrai [Kapuściński non-fiction], tłum. Laurence Dyèvre, Paryż: Éditions des Arènes, 2011.

hiszpański:

  • Héroes de la selva [Śmierć w Amazonii: nowe eldorado i jego ofiary] w: El árbol detrás de la ventana: panorama del reportaje literario polaco, red. Tomasz Pindel, tłum. Mercedes Escamilla, Iwona Kasperska, Hanna Stochnialek, Xalapa, Veracruz: Universidad Veracruzana, 2015.
  • Kapuścinski non-fiction: el hombre, el reportero y su época [Kapuściński non-fiction], tłum. Francisco Javier Villaverde; Agata Orzeszek, Barcelona: Galaxia Gutenberg, 2014.

niderlandzki:

  • Kapusciński: non fictie [Kapuściński non-fiction], tłum. Greet Pauwelijn, Breda: De Geus, 2013.

niemiecki:

  • Ryszard Kapuściński [Kapuściński non-fiction], tłum. Antje Ritter-Jasińska, Benjamin Voelkel, Berlin: Rotbuch Verlag, 2013.

słowacki:

  • Vylúčení [Wykluczeni], tłum. Alexander Horák, Žilina: Absynt, 2018.

węgierski:

  • Háborúk és forradalmak költője [Kapuściński non-fiction], tłum. Hermann Péter, Budapeszt: Poligraf, 2011.
  • Halál Amazóniában [Śmierć w Amazonii: nowe eldorado i jego ofiary], tłum. Vera Wolosz, Budapest: Typotex, 2017.

włoski:

  • La vera vita di Kapuściński: reporter o narratore? [Kapuściński non-fiction], tłum. Raffaella Belletti, Roma: Fazi Editore, 2012.
Wróć