Literatura

fot. Fabryka Słów

Andrzej Tomasz Pilipiuk

urodził się 20 marca 1974 roku w Warszawie. Pisarz, publicysta (okazjonalne publikacje w „Najwyższym czasie!”). Ukończył studia w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Bez większego powodzenia kandydował w wyborach parlamentarnych 2005 roku do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z listy PJKM (Platforma Janusza Korwin-Mikkego) w okręgu gliwickim i w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku z listy UPR (Unii Polityki Realnej) w okręgu warszawskim.

Wielokrotnie nominowany do Nagrody Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla, otrzymał ją w 2002 w kategorii opowiadanie za Kuzynki (pomysł fabularny został później rozwinięty w napisanej pod tym samym tytułem powieści). Jego twórczość nominowano do Śląkfy (1998), wyróżniano m. in. w plebiscycie Nautilius w kategorii opowiadanie (2004, 2009, 2010) i w kategorii powieść (2010). Pilipiuk został też laureatem „Bestsellera EMPIK-u” za Homo Bimbrownikus (2009).

Jest jednym z najbardziej poczytnych autorów tzw. fantastyki rozrywkowej, będącej odmianą literatury popularnej. Pod pseudonimem Tomasz Olszakowski w latach 1999–2005 opublikował 19 powieści, będących kontynuacją przygód Pana Samochodzika, bohatera serii książek dla młodzieży autorstwa Zbigniewa Nienackiego. Świadomie tworzy dla szerokiego kręgu odbiorców, traktując swoje pisarstwo jak rzemiosło (oznaką autoironicznego dystansu wobec społecznej roli literata są określenia „homo literatus”, „Wielki Grafoman”, jakie czytelnik książek Pilipiuka znajdzie w poświęconych mu notach). Debiutował w 1996 na łamach „Feniksa” opowiadaniem Hiena, w którym po raz pierwszy pojawił się Jakub Wędrowycz ze Starego Majdanu koło Wojsławic, groteskowy wiejski degenerat, bimbrownik i egzorcysta-amator. Jacek Dukaj widział w nim „jedną z najbardziej barwnych, oryginalnych, żywych i zapadających w pamięć postaci polskiej fantastyki” (wypada dodać, że brawurowo przedstawionej przez Andrzeja Łaskiego, ilustratora wielu książek Pilipiuka). Bohater ten przyniósł pisarzowi największą popularność i na trwałe wszedł do panteonu popkultury, o czym świadczą m. in. poświęcona mu gra karciana oraz konwent Dni Jakuba Wędrowycza. Cykl opowiadający o jego niezwykłych przygodach (np. walce z wampirami czy utopcami), z typowym dla autora rubasznym poczuciem humoru, liczy już 8 tomów, ale występuje on także w innych utworach autora (np. w serii o Panu Samochodziku).

Charakterystyczne również dla konwencji fantastyki rozrywkowej powieść Operacja Dzień Wskrzeszenia, wielotomowe Oko jelenia i trylogia Norweski dziennik ugruntowały popularność Pilipiuka wśród czytelników, ale zarazem przekonują o podejmowanej przez niego próbie zdystansowania się od postaci Wędrowycza (zob. zabawne hasło „Produkt literacki wolny od Jakuba Wędrowycza”, zamieszczone na okładkach dwóch tomów Kuzynek). Każdy z tych utworów, stworzonych z myślą o młodszych czytelnikach, ma wyrazistych bohaterów (np. posiadających nadnaturalne zdolności, jak Tomasz Paczenko z Norweskiego dziennika), fabuła zaś obfituje w niezwykłe zwroty akcji i wydarzenia rozgrywające się na różnych płaszczyznach czasowych (np. w XVI–XXI w. w Oku jelenia). Spektrum literackich poszukiwań autora poszerza tetralogia Kuzynki, dylogia Wampir z…, zbiory opowiadań, hojnie korzystające z form i odmian gatunkowych literatury popularnej (np. horroru, powieści przygodowej, powieści detektywistycznej). Pilipiuk odwołuje się do zróżnicowanych rodzajów stylizacji (pastisz, archaizacja), natomiast inspirację dla swojej prozy czerpie z wierzeń ludowych (głównie mitologii słowiańskiej), wydarzeń historycznych, zjawisk popkultury (np. postać Kuby Rozpruwacza, filmy Terminator i Matrix), rekwizytorni i scenerii klasycznej science fiction (np. podróż w czasie, historia alternatywna, kontakt z przedstawicielami pozaziemskiej cywilizacji). Krytycy niezbyt przychylni twórczości pisarza zarzucali mu schematyzm i operowanie literackimi kliszami, zarazem chwalili umiejętność wykreowania intrygującej fabuły (symptomatyczne pod tym względem są wypowiedzi P. Dunin-Wąsowicza).

Proza Pilipiuka była tłumaczona na język czeski, litewski i rosyjski.

– Karol Alichnowicz

BIBLIOGRAFIA

cykl o Jakubie Wędrowyczu:

  • Kroniki Jakuba Wędrowycza, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2001.
  • Czarownik Iwanow, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2002.
  • Weźmisz czarno kure..., Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2002.
  • Zagadka Kuby Rozpruwacza, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2004.
  • Wieszać każdy może, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2006.
  • Homo bimbrownikus, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2009.
  • Trucizna, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2012.
  • Konan Destylator, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2016.

cykl Kuzynki:

  • Tom 1: Kuzynki, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2003.
  • Tom 2: Księżniczka, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2004.
  • Tom 3: Dziedziczki, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2005.
  • Tom 4: Zaginiona, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2014.

cykl Norweski dziennik:

  • Tom 1: Ucieczka, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2005.
  • Tom 2: Obce ścieżki, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2006.
  • Tom 3: Północne wiatry, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2007.

cykl Oko Jelenia:

  • Droga do Nidaros, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2008.
  • Srebrna łania z Visby, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2008.
  • Drewniana twierdza, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2008.
  • Pan Wilków, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2009.
  • Triumf lisa Reinicke, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2010.
  • Sfera Armilarna, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2011.
  • Sowie zwierciadło, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2015.

zbiory opowiadań:

  • 2586 kroków, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2005.
  • Czerwona gorączka, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2007.
  • Rzeźnik drzew, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2009.
  • Aparatus, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2011.
  • Szewc z Lichtenrade, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2012.
  • Carska manierka, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2013.
  • Reputacja, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2015.
  • Litr ciekłego ołowiu, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2016.
  • Wilcze Leże, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2017.

powieść nienależąca do żadnego cyklu:

  • Operacja Dzień Wskrzeszenia, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2006.

cykl Wampir z…:

  • Wampir z M-3, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2011.
  • Wampir z MO, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2013.

komiksy:

  • Dobić dziada, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2011.
  • Zabójca, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2014.
  • Krasnoludy, Lublin-Warszawa: Fabryka Słów, 2014.

praca popularnonaukowa:

  • Wojsławice. Skarby naszej pamięci. Wspomnienie o miasteczku, Lublin: Petit, 2012.
Wróć