ur. 1933 w Częstochowie, zmarł w maju 1999 w Warszawie. Miał w swoim dorobku ponad 20 książek, głównie powieści i zbiorów opowiadań, choć znany jest także jako eseista, twórca scenariuszy filmowych i słuchowisk radiowych oraz dramatopisarz.

Podziw krytyki i uznanie czytelników wzbudziła proza historyczna Terleckiego, która stanowi najciekawszą część jego dorobku. Pisarz głównym przedmiotem zainteresowania uczynił wydarzenia z XIX-wiecznej historii Polski, burzliwego okresu ruchów powstańczych i rewolucyjnych; powstanie styczniowe to wydarzenie, do którego autor nawiązywał najczęściej. Właśnie wokół zrywu narodowowyzwoleńczego z 1863 roku zorganizowane zostały fabuły monumentalnego cyklu prozatorskiego, w skład którego wchodzą: Spisek; Dwie głowy ptaka; Powrót z Carskiego Sioła; Rośnie las. Utwory te, ogłaszane między rokiem 1966 a 1977, Terlecki zebrał w jednym tomie pt. Twarze 1863 (wyd. 1979).

Nieco później, w roku 1984, ukazała się powieść Lament, stanowiąca zwieńczenie cyklu dotyczącego epoki powstania styczniowego. Za najwybitniejszy utwór tego kręgu tematycznego uchodzi powieść Dwie głowy ptaka (1970); autor napisał też – przyjętą z dużym zainteresowaniem – wersję dramaturgiczną tego dzieła, za które wcześniej został uhonorowany m.in. prestiżową Nagrodą im. Kościelskich. W odległych, historycznych zdarzeniach Terlecki szuka przede wszystkim niezmiennych zjawisk ideowych i moralnych; interesują go trwałe, ponadczasowe procesy i mechanizmy polityczne. Pisarz wielokrotnie deklarował, że historia nie jest dla niego celem, lecz szczególną metodą rozumienia współczesności. W jednym z artykułów programowych pisał: „Temat historyczny pojmuję (...) pretekstowo”, a w wywiadzie udzielonym w 1984 roku mówił: „Uważam się za pisarza politycznego, którego interesuje kształtowanie się procesu politycznego”. Jego książki – zwłaszcza w latach 70. – towarzyszyły gorącym dyskusjom na temat postaw ideowych Polaków (spór między romantyzmem a pragmatyzmem), nakłaniały do prawdziwego a nie legendarnego poznania skomplikowanych dziejów Polski. Ambitne dokonania pisarskie Terleckiego, odznaczające się nowatorstwem formalno-treściowym na gruncie polskiej prozy historycznej, plasują autora w ścisłej czołówce współcześnie tworzących powieściopisarzy. Terlecki wypracował oryginalny styl łączący elementy prozy fabularnej i dokumentarnej; pisarz w swoich powieściach i opowiadaniach często korzysta z technik eseju, kroniki, prozy kryminalnej, sprawozdania sądowego, a nawet felietonu. Władysław Terlecki jest również autorem powieści psychologiczno-obyczajowych poświęconych głównie problemom osobowości pisarzy. W tej grupie znajdują się: Cień karła, cień olbrzyma (1983), Pismak (1984), Cierń i laur (1989). Na szczególną uwagę zasługuje pierwsza z wymienionych tu powieści, w której autor zderza wielki format duchowy dawnego twórcy (Lew Tołstoj) z miałkością i małostkowością współcześnie tworzącego artysty.

BIBLIOGRAFIA

• Spisek, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1966.
• Gwiazda Piołun, Warszawa: PIW, 1968.
• Powrót z Carskiego Sioła, Warszawa: PIW 1973.
• Odpocznij po biegu, 1975.
• Rośnie las, Warszawa: PIW, 1977.
• Trzy etiudy kryminalne, Warszawa: PIW, 1980.
• Cień karła, cień olbrzyma, Warszawa: Książka i Wiedza, 1983.
• Lament, Kraków: WL, 1984.
• Pismak, Warszawa: Czytelnik, 1984.
• Drabina Jakubowa albo Podróż, Warszawa: Czytelnik, 1988.
• Cierń i laur, Kraków: WL, 1989.
• Wyspa kata, Warszawa: Twój Styl, 1999.

TŁUMACZENIA

bułgarski:

• Poczinii si sled tolkoba ticzanie [Odpocznij po biegu], Sofia: Narodna kultura, 1980.

czeski:

• Černy román [Czarny romans], Praha; Odeon, 1981.
• Odpočni po behu [Odpocznij po biegu], Praha: Odeon, 1981.

francuski:

• L'échelle de Jacob [Drabina Jakubowa], Paris: Éditions Robert Laffont, 1992.
• Repose-toi apres la course [Odpocznij po biegu], Paris: Éditions Robert Laffont, 1994.

niemiecki:

• Ruh aus nach dem Lauf [Odpocznij po biegu], Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1984.
• Die zwei Köpfe des Adlers [Dwie głowy ptaka], Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1990.

litewski:

• Kalionę baigei - pailseki... [Odpocznij po biegu], Vilnus: Vaga, 1980.

rosyjski:

• Otdochnij posle biega [Odpocznij po biegu], Moskwa: Progress, 1979.
• Tien karlika, tien ispolina [Cień karła, cień olbrzyma], Moskwa: Raduga, 1989.

słowacki:

• Trpka hviezda [Gwiazda Piołun], Bratislava: Tatran, 1971.
• Kde budem spočivat [Odpocznij po biegu], Bratislava: Tatran , 1975.
• Putnici [Pielgrzymi], Bratislava: Tatran, 1975.
• Cierna romanca [Czarny romans], Bratislava: Smena, 1978.

słoweński:

• Psi gonjači so éa najeti [Zwierzęta zostały opłacone], Pomarska zaloéba, 1988.

węgierski:

• Fekete regény [Czarny romans], Budapeszt : Európa - Könykiadá, 1978.
• Pihenj meg futás utáu [Odpocznij po biegu], Budapeszt : Európa - Könykiadá, 1980.

włoski:

• In fondo alla strada [Odpocznij po biegu], Palermo: Sellerio editore, 1983.