Literatura

Tadeusz Zubiński

urodził się 9 lutego 1953 roku w Suchedniowie, zmarł 25 marca 2018 roku w Aninie. Pisarz, krytyk, eseista, tłumacz, literacki dysydent. Mieszkał na Litwie, Łotwie, w Czechach, Hiszpanii, Holandii, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Autor licznych powieści, zbiorów opowiadań i nowel, publikacji dotyczących kultury, historii oraz języków Litwy, Łotwy i Estonii, jeden z najaktywniejszych badaczy Inflant. Laureat nagród, w tym Nagrody Fundacji Kultury (2000) i Świętokrzyskiej Nagrody Kultury (2010); stypendysta rządów RP i Republiki Łotewskiej.

Zubiński chętnie podejmuje tematykę bliskiego jego sercu regionu Gór Świętokrzyskich. Akcja wielu jego powieści odgrywa się we Wrzosowie, który symbolizuje rodzinny Suchedniów na Kielecczyźnie (Dawno i daleko, Opowieści wrzosowskie). Nazywany jest prozaikiem ziemi kieleckiej, której barwny obraz przyrody szczególnie chętnie wykorzystywał w swojej twórczości. To właśnie drobiazgowe opisy stanowią jedną z najważniejszych cech pisarstwa Zubińskiego – powieść Odlot dzikich gęsi, bogata w malownicze obrazy natury, zyskała Nagrodę Fundacji Kultury w 2000 roku. W powieści tej pisarz zestawił ze sobą działanie wielkiej historii z osobistym dramatem człowieka.

Zubiński często porusza problematykę historyczną: zajmuje się pograniczem oraz Kresami. W swojej twórczości analizuje przeszłość, mechanizmy przepracowywania historii, podejmuje refleksję nad utraconym czasem, który podlega pamięciowej idealizacji (Góry na niebie, Burza pod lasem, Wieża i inne opowiadania, Ogień przy drodze). W Burzy pod lasem za miejsce wydarzeń obiera Złotowszczyznę, ziemię pogranicza, natomiast  powieść Ogień przy drodze osadza na Kresach – w Krzemieńcu, na ziemiach Wołynia i Podola, gdzie ukazuje dramat sowieckiej i niemieckiej okupacji oraz rzeź Polaków. Na tle krwawych wydarzeń płynie niewolne od tragedii życie małżeństwa Winnickich. Jest to utwór polifoniczny, który oddaje niejednoznaczność zarówno wielkich wydarzeń historycznych, jak i osobistych wyborów.

W prozie Zubińskiego dominującą rolę ogdrywa detal, który przenosi czytelnika do czasów i miejsc najczęściej oddalonych od wielkomiejskiego zgiełku. Poza wielką historią pisarz analizuje również teraźniejszość i transformacje, którym ona podlega. Jego krytyczny głos szczególnie mocno wybrzmiał w powieści Rzymska wojna. Wzywa ona Polaków do rozliczenia się z okresem PRL, ukazując jednocześnie skutki zaniechania tego procesu. Ponadto Zubiński zajmuje się historią i dziejami innych narodów, barwnie opisując ich dzieje, mitologie, kulturę, wierzenia i kultowe postaci. Swoje teksty poświęcił m.in. generałowi Franco oraz czeskiemu pisarzowi Bohumilowi Hrabalowi. Jest również autorem uznanego Słownika mitów i tradycji rodzimych  narodów Estonii, Litwy i Łotwy oraz Mitologii estońskiej i liwskiej.

BIBLIOGRAFIA

Powieści:
Odlot dzikich gęsi, seria Archipelagi, Wyd. WAB, Warszawa 2001; Księgarnia  Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2014.   
Nikodem Dyzma w Łyskowie, Instytut Wydawniczy Świadectwo, Bydgoszcz 2003; Wyd. Armoryka, Sandomierz, 2013. 
Góry na niebie, Oficyna Wydawnicza STON 2, Kielce 2005; Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2014.
Burza pod lasem, Stowarzyszenie Dom Polski Sarmacja, Warszawa 2007; Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2014.
Ogień przy drodze, Zysk i S-ka, Poznań 2009; Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2015.   
Dawno i daleko, Zysk i S-ka, Poznań 2011.
Rzymska wojna, Wyd. Forma i Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, Szczecin 2012.
Morze wewnętrzne, Oficyna wydawnicza Volumen, Warszawa 2017.

Zbiory opowiadań, nowele:
Dotknięcie wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996.
Sprawiedliwy w Sodomie, Instytut Wydawniczy Świadectwo, Bydgoszcz 1996.
Wieża i inne opowiadania, Agencja Millennium Bogdan Gutkowski, Koszalin 2007.
Goście stołu Pańskiego, Oficyna Wydawnicza Radostowa, Starachowice 2010.
Opowieści wrzosowskie, Oficyna Wydawnicza Radostowa, Starachowice 2011.

Szkice, eseje:
Wyspa zaczarowana, celtyckie legendy i mity dawnej Irlandii, Armoryka, Sandomierz 2008; Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2014.   
Czechy egzotyczne, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2012.   
Osobisty poczet polskich aktorów, piosenkarzy, ludzi estrady, filmu etc. urodzonych na obszarze szeroko pojętych Kresów i działających twórczo w kraju  po roku 1945, Oficyna Wydawnicza Radostowa, Starachowice 2015.
Angielski dla samych swoich – English for the Old Fellows, Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2016.

Publikacje książkowe z zakresu kultury Inflant:
Ciche kraje, Wyd. Oświatowe FOSZE, Rzeszów 2006.
Etniczne dziedzictwo Bałtów, Stowarzyszenie Dom Polski Sarmacja, Warszawa 2007.
Herder w Rydze i inne szkice bałtyckie, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2008.
Mitologia bałtyjska, Armoryka, Sandomierz 2009.
Historia literatury łotewskiej i łatgalskiej, Armoryka, Sandomierz 2010.
Słownik mitów i tradycji rodzimych narodów Estonii, Litwy i Łotwy, Oficyna Wydawnicza Radostowa, Starachowice 2010.
Mitologia estońska i liwska, Armoryka, Sandomierz 2011; Wyd. Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2014.
Wielki szary wilk – Kārlis Ulmanis, Wyd. Antyk - Marcin Dybowski, Komorów 2012.
Historia literatury estońskiej, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2013.
Generał Johan Laidoner albo Estonia heroiczna, Wyd. Antyk – Marcin Dybowski, Komorów 2013.
Mieszaniny inflanckie, Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, Sandomierz 2015.

Eseje poświęcone Hiszpanii:
Generał Franco i jego Hiszpania 1892-1975. Biografia niepoprawna politycznie, Fronda, Warszawa 2014.
El Rey – Król Juan Carlos I i jego Hiszpania, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2014.
Hiszpańska wojna domowa 1936-1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2015.
Błękitna dywizja. Hiszpańscy sojusznicy Hitlera, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2016.
Cara Al Sol- El Fundador José Antonio Primo de Rivera i Falanga Hiszpańska, Wyd. Capital, Warszawa 2017.

Wróć