(ur. 1944), wybitna twórczyni polskiej literatury kobiecej i popularnej literatury zaangażowanej. Absolwentka filologii polskiej i słowiańskiej zadebiutowała w 1974 roku w miesięczniku „Literatura”. Wypracowała taki model opowieści, który godził różne rejestry literatury i przełamywał podziały na tę „wysoką” i „niską”, „lepszą” i „gorszą”.

Konwencja romansu, melodramatu połączona z elementami powieści obyczajowej i historycznej dawała w wydaniu Marii Nurowskiej piorunujące efekty. Dzięki jej odwadze i bezkompromisowości powstały utwory uniwersalne, dostępne dla czytelników i czytelniczek spoza polskiego kręgu kulturowego (tłumaczenia powieści Nurowskiej zrobiły prawdziwą, międzynarodową karierę). „Polskie dzieje” nagle zaczynały funkcjonować jako ludzkie właśnie dzięki wprowadzeniu lekceważonego często pierwiastka prywatnego, miłosnego, dzięki zainteresowaniu stykiem „publicznego” i „prywatnego”. Druga wojna światowa, Zagłada, wywózki na wschód, kolejne dekady skomplikowanych dziejów polskiej historii opowiada Nurowska z perspektywy kobiet. Bohaterka kobieca widzi na przekór obowiązującemu, męskiemu trybowi narracyjnemu. Za przykład mogą posłużyć Hiszpańskie oczy z 1990 roku. Dzieje życia Anny i jej córki, Ewy, zderzone z Innym światem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego odkrywają niewygodne rejony historii najnowszej. Tuż po przełomie 1989 roku otrzymaliśmy książkę, która przełamywała męskocentryczny paradygmat i wskazywała na rolę postpamięci nie tylko w literaturze. Psychoterapeutyczne sesje matki i córki odczytywały zapisywane (chorobami, okaleczeniami) na ich ciałach traumy; praca ta konieczna była do oczyszczenia i uruchomienia procesu zdrowienia. Hiszpańskie oczy ukazały się zbyt wcześnie lub nie znalazły silnego wsparcia ze strony krytyki – opowieść o łagrach przepadła w jednowymiarowym typie lektury. Maria Nurowska nie boi się wyzwań biograficznych. Wśród postaci, które zainspirowały ją do pracy, znaleźli się Krystyna Skarbek (Miłośnica), Ryszard Kukliński (Mój przyjaciel zdrajca), Władysław Andres (Anders), Sergiusz Piasecki i Czesław Miłosz (Sergiusz, Czesław, Jadwiga). W książce Matka i córka (rozmowy prowadzone przez Martę Mizuro z pisarką i jej córką, Tatianą Raczyńską) podejmuje objęte zakazem wypowiadania trudne relacje rodzinne.

BIBLIOGRAFIA

• Nie strzelać do organisty (opowiadania), Czytelnik, Warszawa 1975.
• Moje życie z Marlonem Brando, Czytelnik, Warszawa 1976.
• Po tamtej stronie śmierć, Czytelnik, Warszawa 1977.
• Wyspa na lądzie, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1979 (powieść dla młodzieży).
• Reszta świata, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1981 (powieść dla młodzieży).
• Kontredans, Czytelnik, Warszawa 1983.
• Innego życia nie będzie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
• Postscrpitum, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1989.
• Hiszpańskie oczy, Wydawnictwo „Alfa”, Warszawa 1990.
• Listy miłości, Wydawnictwo „Alfa”, Warszawa 1991.
• Dwie kobiety (nowa wersja książki Innego życia nie będzie), Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1991.
• Panny i wdowy (saga: Zniewolenie 1991; Zdrada; Poker 1991; Piołun 1992; Czyściec 1992, Wydawnictwo NOWA, Warszawa.
• Gry małżeńskie, Wydawnictwo NOWA, Warszawa 1994.
• Rosyjski kochanek, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 1996.
• Wiek samotności 1996 (rozwinięta i doprowadzona do 1991 roku wersja sagi Panny i wdowy), Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 1996.
• Tango dla trojga, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 1997.
• Miłośnica, Wydawnictwo Puls, Londyn 1998.
• Niemiecki taniec, Wydawnictwo W.A.B.  2000.
• Imię twoje…, Ex Libris – Galeria Polskiej Książki, Warszawa 2002.
• Gorzki romans, Świat Książki, Warszawa 2003.
• Mój przyjaciel zdrajca (powieść biograficzna o Ryszardzie Kuklińskim), Jacek Santorski&Co, Warszawa 2004.
• Powrót do Lwowa (kontynuacja Imię twoje…), Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2005.
• Dwie miłości (kontynuacja Imię twoje…), Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2006.
• Księżyc nad Zakopanem, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2006.
• Anders, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2009.
• Sprawa Niny S., Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2009.
• Nakarmić wilki, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010.
• Wybór Anny (nowe wydanie Postscriptum), Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010.
• Requiem dla wilka, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2011.
• Drzwi do piekła, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2012.
• Dom na krawędzi, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2012.
• Matka i córka w rozmowach z Martą Mizuro (współautorki: Marta Mizuro, Tatiana Raczyńska), Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2013.
• Sergiusz, Czesław, Jadwiga, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2013.
• Zabójca, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2014.
• Miłość rano, miłość wieczorem, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2014.
• Wariatka z Komańczy, Prószyński i S-ka, Warszawa 2015.
• Bohaterowie są zmęczeni, Zwierciadło, Warszawa 2016.

WYBRANE TŁUMACZENIA

czeski:

• Dopisy lásky [Listy miłości], Praha: R plus H: Motto, 2005.

duński:

• Min ven forraederen [Mój przyjaciel zdrajca], tłum. Anna Werenberg, Slagelse: Ellekaer, 2013.

francuski:

• Post-Scriptum pour Myriam et Anna, Paris: Deno'l, 1993.
• Un amour de Varsovie [Listy miłości], Paris: A. Michel, 1996.

hiszpański:

• Post-scriptum, tłum. Pilar Gil Canovas, Bruguera, 2009

niemiecki:

• Jenseits ist der Tod [Po tamtej stronie śmierć], Reinbeck: Rowohlt, 1981.
• Das Mädchen im Elfenbeinturm [Reszta świata], Berlin: Verlag Neues Leben, 1985.
• Ein anderes Leben gibt es nicht [Innego życia nie będzie], Frankfurt a.M.: S. Fischer, 1994.
• Briefe der Liebe [Listy miłości], Frankfurt a.M.: S. Fischer, 1992.
• Ehespiele [Gry małżeńskie], Frankfurt a.M.: Fischer, 1995.
• Postscriptum für Anna und Myriam, Frankfurt a.M.: Fischer, 1991.
• Spanische Augen [Hiszpańskie oczy], Frankfurt a.: Fischer Taschenbuch, 1994.
• Der russische Geliebte [Rosyjski kochanek], Bern: Scherz Verlag, 1998.
• Wie ein Baum ohne Schatten [Miłośnica], Bern München [etc.]: Fretz und Wasmuth, 1999.
• Tango für drei [Tango dla trojga], Bern München [etc.]: Scherz, 2000.
• Dein Name geht dir voraus [Imię Twoje], tłum. Paulina Schulz, DTV 2007

rosyjski:

• Dieło Niny S. [Sprawa Niny S.], tłum. Olga Katreczko, Moskwa: Ripol Klassik, 2013.
• Drugoj żizni nie budiet [Innego życia nie będzie], tłum. Ludmiła Maszinska, Moskwa: Ripol Klassik, 2013.

węgierski:

• Szerelemnapló [Listy miłości], Pécs: Opus, 2004.